1. کتاب نظریههای امنیت ملی
معرفی کتاب نظریههای امنیت ملی
کتاب نظریههای امنیت ملی نوشتهی بهرام بیات، از بررسیها و تحقیقات صورت گرفته در سه حوزه مدیریت راهبردی، دفاع ملی و امنیت ملی، با پایبندی به برنامهها و در چارچوب اهداف و مفاهیم عالیهی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و تدابیر رهبر معظم رهبری تشکیل شده است.
امنیت ملی از منظرهای مختلف مورد واکاوی مفهومی و نظری قرار گرفته است. از این رو مکاتب مختلفی برای تبیین امنیت ملی شکل گرفته و هر یک بنا به بنیانهای هستیشناختی، معرفتشناختی و روششناختی خود، امنیت ملی را مورد بررسی قرار دادهاند.
امنیت ملی با توجه به حوزه مفهومی و کارکردی خود از منظر سه حوزه علمی، ابتدا در حوزه مطالعات راهبردی نظامی و پس حوزه مطالعات روابط بینالملل مورد عنایت قرار گرفت و عمده ادبیات تولید شده نظری در مورد امنیت ملی در حوزه مطالعات روابط بینالملل قرار دارد.
مطالعات امنیتی بخشی از روابط بینالملل محسوب میشود که ویژگی اصلی آن تنوع و تعدد تئوریهای مطرح مطالعاتی درخصوص مسائل و موضوعات محوری و پایه میباشد. همانطور که مسائل مربوط به حوزه روابط بینالملل و تحلیل تحولات آن بر اساس دیدگاههای مختلف انجام میشود، در مطالعات امنیتی نیز حوادث امنیتی یا تحولات کلان امنیتی در محیطهای مختلف ملی، منطقهای، بینالمللی و جهانی نیز با استفاده از تئوریهای مختلف تحلیل میشود.
در این میان موضوع امنیت با توجه به حساسیت آن که در مواردی به «بود و نبود» یک سیستم سیاسی یا جامعه مربوط میشود نیز بسیار مهم و قابل توجه است و به قول دیوید بادوین و هلن میلز، اصطلاح امنیت ملی، شاخصترین مفهوم در حوزه علوم اجتماعی است که از حیث گرانبهایی آن از عناصر ارزشی، هیچ مفهومی با آن برابری نمیکند.
در بخشی از کتاب نظریههای امنیت ملی میخوانیم:
مفهوم امنیت ملی اغلب به معنای حفظ حاکمیت، تمامیت ارضی و ثبات داخلی با توجه به قدرت اجباری (زور) دولتها تلقی میگردد. در دنیای در حال شکلگیری ساختار جدید در هندسه قدرت جهانی که به صورت متناقض جدایی و وابستگی از ویژگیهای بارز آن محسوب میشود، جوامع بسیاری با تهدیدات نوین مانند تروریسم بنیادگرا، تغییرات آب و هوایی و غیره مواجه هستند. باید سازه مفهومی امنیت ملی در یک شیوه جامعتر مفهومسازی گردد.
چنین دیدگاه همه جانبهای در مورد امنیت ملی نیازمند آن است که تعیینکننده امنیت نه تنها عناصری اجباری (زور) قدرت دولتی بلکه علاوه بر آن قدرت ملی جامعۀ نیز در نظر گرفته شود که ساز و کار دومی (قدرت ملی) ترکیبی از عوامل متعدد در تمام جنبههای زندگی ملی ذی مدخل به حساب آیند. این عوامل، شامل رهبری، قدرت نفوذ، ساختار هژمونیک، قدرت نرم، قدرت هوشمند و... میشوند که این عوامل میتواند به توسعه شاخص امنیت ملی کمک کنند. جوامعی که از چنین شاخصهای قدرت برخوردار باشند، در شرایط تطبیقی با دیگر کشورها میتوانند داعیه امنیت نسبی نسبت به همتایانش داشته باشند. ماهیت جامع امنیت ملی در شرایط نوین این است که در این نگرش ضرورت طراحی و تدوین ساختارهای مناسب برای مدیریت آن انکارناپذیر شده است.
معرفی کتاب امنیت اجتماعی شده: نظریهها، رویکردها و الگوی راهبردی
کتاب امنیت اجتماعی شده: نظریهها، رویکردها و الگوی راهبردی نوشته حسن صائبی، به موضوع امنیت داخلی در ایران و همچنین مفهوم امنیت اجتماعی میپردازد و جنبههای مذهبی آن را نیز مورد بررسی قرار میدهد.
امنیت اجتماعیشده از حوزههایی است که کارگزاران جمهوری اسلامی ایران در سطوح راهبردی برای دستیابی به اهداف ملی و تحقق رسالتهای سازمانی، تصمیمها، اقدامها و فعالیتهای مدیریتی را به انجام میرسانند. مفهوم «امنیت اجتماعیشده» که در زبان فارسی امنیت جامعوی، امنیت جامعگانی، امنیت جامعگی و امنیت جامعهای نیز معنا شده است؛ به این پرسش پاسخ میدهد که امنیت جامعه در مقابل چه چیزی تأمین میشود و چگونه در معرض خطر قرار میگیرد؟
بهزعم برخی از اندیشمندان، امنیت اجتماعیشده زمانی مطرح شد که منابع و فرصتهای اقدام جامعه در مقابل دولت افزایش و ظرفیت دولت برای مهار قدرت جامعه کاهش یافت. توانمند شدن جامعه در مقابل دولت دلایل مختلف فنی چون پدیده اینترنت، سیاسی مانند مهمشدن حق رأی، فرهنگی مثل حساسشدن گروهها نسبت به هویت متمایز خود، اقتصادی مانند فرهنگ مصرف و مدیریتی مثل ناکارآمدی برخی دولتها داشته است.
در این کتاب با تبیین، مستندسازی و توضیح تجربیات کارگزاران راهبردی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در حوزه امنیت اجتماعیشده بر اساس گفتمان امام خمینی و رهبری و قانون اساسی، الگوی راهبردی ارائه شده است. ابعاد، مؤلفهها، شاخصها و روابط بین این الگو در فرآیند تصمیمسازی و تصمیمگیری برای اداره امور کشور در حوزه امنیت اجتماعیشده، تبیین و برای اداره حوزه پیشگفته به کار گرفته میشود.
در بخشی از کتاب امینت اجتماعی شده میخوانیم:
با گذشت زمان و ایجاد تغییراتی در توقعات و نیازهای انسانها، متغیرهای جدیدی برای تعریف امنیت وارد عرصه میشوند. برای مثال امروزه پدیدهای چون تخریب محیطزیست از عوامل مهم برهمزننده امنیت بشر تلقی میشود، درحالیکه تا صد سال پیش چنین چیزهایی وجود نداشت.
از آغاز دوره نظام وستفالیایی تا دهههای اخیر امنیت بینالمللی بهطور عمده در قالب امنیت نظامی تعریف میشد، درحالیکه امروزه محوریت امنیت نظامی زیر سؤال رفته است و امنیت بینالمللی در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی تعریف میشود.
باری بوزان از محققان برجسته مطالعات امنیتی، امنیت اجتماعات بشری را که اغلب در شکل امنیت بینالمللی تعریف میشود، به پنج مقوله نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی تقسیم کرده است. امنیت نظامی به اثرات متقابل تواناییهایی تهاجمی و دفاعی مسلحانه دولت و نیز برداشت آنها از مقاصد یکدیگر مربوط است؛ امنیت سیاسی بر ثبات سازماندهی دولتها، ساختارهای حکومتی و ایدئولوژیهایی ناظر است که به آنها مشروعیت میبخشد؛ امنیت اقتصادی یعنی دسترسی به منابع مالی و بازارهای لازم برای حفظ سطوح قابل قبولی از رفاه و قدرت دولت؛ امنیت اجتماعی، به قابلیت لازم برای حفظ الگوهای سنتی زبان، فرهنگ، مذهب، هویت و عرف ملی با شرایط قابل قبولی از تغییر مربوط است؛ و امنیت زیستمحیطی بر حفظ محیطزیست بشری بهعنوان سامانهای که تمامی حیات بشری بدان متکی است، ناظر است. این پنج بخش جدا از یکدیگر عمل نمیکنند، بلکه هر یک دارای کانون مهمی در مسئله امنیت و روشی برای تنظیم اولویتها هستند و از طریق ارتباطات قوی به همدیگر متصل شدهاند.
معرفی کتاب مبانی معرفت شناسی امنیت و دفاع
کتاب مبانی معرفت شناسی امنیت و دفاع نوشته اسماعیل منصوری لاریجانی، به امنیت داخلی و ملی و عدالت اجتماعی در ایران میپردازد و آنها را از جنبههای مذهبی و جامعهشناسی مورد بررسی قرار میدهد.
همواره در طول تاریخ، بحث امنیت و دفاع برای کشورهای بزرگ و کوچک مطرح بوده، اما در این روزگار به دلیل مسابقات تسلیحاتی و ذخائر سلاحهای استراتژیک، اهمیت ویژهای دارد؛ مخصوصاً برای کشورهای مستقلی همچون جمهوری اسلامی ایران که هشت سال جنگ تحمیلی را نیز تجربه کرده است.
امنیت و دفاع از هر جهت و برای هر کشوری بسیار مهم و لازم است، به همین دلیل این کتاب پس از معناشناسی واژه امنیت، به بحث رکنهای سهگانه معرفتشناسی شامل خداشناسی، انسانشناسی و جامعهشناسی امنیت و دفاع میپردازد.
امنیت در همه ابعاد فردی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، قضایی و ... نیاز ضروری فرد و جامعه است که باید آحاد ملت، حکومتها و دولتها در ایجاد و گسترش آن، تمام امکانات و توان خود را به کار گیرند.
در بخشی از کتاب مبانی معرفتشناسی امنیت و دفاع میخوانیم:
دفاع از ماده دفع (به فتح دال) به معنی شدت دور کردن، باز داشتن، بازگشتن، چیزی را به طرفی فشار دادن و پس دادن است.
در اصطلاح در اینجا به معنی دور کردن حمله و هجوم نظامی دشمنان اسلام است. چنان که از آیات قرآن کریم بر میآید: «اگر خداوند بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نکند، دیرها و صومعهها، و معابد یهود و نصارا و مساجدی که نام خدا در آن بسیار برده میشود ویران میگردد.»
منع و رفع هر گونه تعرض و تجاوز دشمن به منابع و منافع مادی و معنوی فرد یا گروه را دفاع میگویند. به مفهوم کامل و جامع (فرهنگی، اجتماعی،سیاسی، اقتصادی، علمی و فناورانه و نظامی) مورد نظر است.
دفاع مبتنی بر آموزههای دینی و اندیشه و نظریههای دفاعی حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری به طراحی و به کارگیری مجموعه توانمندیهای بالقوه و بالفعل کشور در کلیه مولفههای قدرت ملی و عناصر تشکیلدهنده آنها و به منظور دفاع از اسلام، مقاومت ملی و مردمی در برابر هر گونه تهدید و هجوم دشمن برای حفظ استقلال، تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی ایران اطلاق میشود.
لذا میتوان گفت که دفاع در تعریف جامع آن عبارت است از «تدابیری که توسط یک یا چند کشور برای مقاومت در مقابل حملات سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی، روانی و یا تکنولوژیک اتخاذ میشود. تواناییهای دفاعی بازدارندگی را تقویت میکند، و بازدارندگی به این تواناییها نیرو میبخشد.»
معرفی کتاب چالشهای امنیتی جدید
کتاب چالشهای امنیتی جدید نگاهی جدید به موضوع فعالیتهای اطلاعاتی منبع باز دارد و به دنبال بررسی رویکردها، فرصتها و چالشهای جدیدی است که این حوزهی نوظهور در آغاز قرن 21 در اختیار مردم قرار میدهد.
دانشگاهیان، متخصصان فعالیتهای اطلاعاتی، محققان مقطع فوقدکترا (در مراحل اولیه شغلی) و محققان مقطع کارشناسی ارشد (در مراحل پایانی و آماده ورود به مقطع دکترا) تمامی فصول این کتاب را نوشتهاند؛ در نتیجه، دامنهی قابل توجهی از مسائل را در بر میگیرد و تشریح میکند. کتاب چالشهای امنیتی جدید (Open source intelligence in the twenty - first century) چهار بخش دارد که در هر کدام تلاش میشود جنبههای گوناگون این پدیده مورد بررسی قرار گیرد.
در بخشی از کتاب چالشهای امنیتی جدید میخوانیم:
در عصری زندگی میکنیم که انقلاب شگرفی در نحوهی ارتباطات ما در حال رخدادن است. هر ماه بیش از 2/1 میلیارد نفر از سایتهای اینترنتی، برنامههای کاربردی، وبلاگها و مجامع آنلاین برای ارسال، بهاشتراکگذاری و مشاهده محتوا استفاده میکنند. این ابزارها که با تساهل در قالب شبکههای اجتماعی جدید گروهبندی شدهاند، امکاناتی در اختیار میگذارند و اینترنت با مجهزشدن به آنها بهطور فزایندهای در موارد زیر مورد استفاده قرار میگیرد: مشارکت، خلق و به اشتراک گذاری اطلاعات در مورد خودمان و دوستانمان، اظهار علاقه و عدم علاقه، تحرکات، تفکرات و نقلوانتقال مالی.
بزرگترین شبکه اجتماعی، فیسبوک است که بیش از یک میلیارد کاربر عادی دارد. دامنهی دسترسی زبانی، فرهنگی و کارکردی شبکههای اجتماعی بسیار وسیع است و اموری همچون نشانهگذاری مطالب محبوب در شبکههای اجتماعی، استفاده از شبکههای اجتماعی متنوع تخصصی، سایتهای بهاشتراکگذاری انبوه ویدئو و بهاشتراکگذاری دستهجمعی محتوای وب بر مبنای موضوعات و مضامین خاص را در برمیگیرد. لینکداین که شبکهی تخصصی کسبوکار است، دویست میلیون، شبکه روسیزبان «وی. کی» 190 میلیون و شبکه چینی «کیو. کیو» هفتصد میلیون کاربر دارد.
معرفی کتاب نخبگان امنیت ملی
کتاب نخبگان امنیت ملی نوشتهی هادی رحمانی، مهدی خانی و رضا اسکندری صدیقی، ابتدا به تفکیک و بازشناسی سیاستگذاری، راهبرد و برنامهریزی میپردازد و سپس شناخت صحیح درباره تفکر راهبردی که منجر به برنامهریزی بهتر میشود را مورد بررسی قرار میدهد.
محیط امنیتی قرن بیست و یکم میتواند برای منافع امنیت ملی دولت - ملت، هم نویدبخش و هم تهدید کننده باشد. در واقع، به اعتقاد برخی، عصر دولت - ملت، به پایان رسیده، چنین قضاوتی، مسلماً شتابزده است، زیرا ملیگرایی در دنیای امروز، هنوز به عنوان سرمنشأ اصلی ثبات و درگیری، شناخته میشود.
آنچه صحیح به نظر میرسد این است که ثبات دو قطبی ایجاد شده توسط تعادل قدرت حاصله از جنگ سرد در دنیای امروز رنگ باخته و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، نظم بینالمللی در جستجوی تعادلی نوین برای ثبات جهانی بوده است. سیاستگذاران و افراد خبره نظامی و غیرنظامی که در بخشها و آژانسهای دولتی فعالیت میکنند و در قبال حفظ و پیشرفت منافع ایالات متحده مسئول میباشند با محیط راهبردیِ بسیار ناپایدارتر، پیچیدهتر و مبهمتری در قیاس با پیشگامان خود در قرن بیستم میلادی روبرو هستند.
موفقیت راهبردهای پیشگامان مذکور تا حد زیادی، چالش کنونی را از طریق ایجاد کردن و آغاز نمودن پدیده «جهانی شدن» وخیمتر مینماید. این محیط راهبردی نوین مستلزم تجدید حیات در تفکر راهبردی ایالاتمتحده میباشد. از این طریق، آمریکا خواهد توانست جایگاه پیشرو خود را در قرن بیست و یکم حفظ نماید.
استراتژی یا راهبرد چیست؟
تعریف راهبرد در تمامی سطوح عبارت است از محاسبه و برآورد منابع، مفاهیم و مقاصد در بازه قابل قبولی از ریسک، جهت خلق نتایجی مطلوبتر نسبت به شرایطی که در غیر این صورت، به شکل تصادفی و یا توسط دیگران رقم خواهد خورد. راهبرد، بر اساس نشریه مشترک نیروهای مسلح بدین شکل تعریف میشود:
«یک ایده یا مجموعهای از ایدههای سنجیده جهت بهرهبرداری ابزار قدرت ملی در قالبی هماهنگ و پایدار با هدف تحقق یافتن مقاصد نیمه راهبردی، ملی و یا بینالمللی.»
هر دو تعریف ارائه شده کاربردی هستند، اما هیچکدام نمیتوانند نقش، اهمیت و پیچیدگی تفکر راهبردی را به طور کامل منتقل کنند.
جملات برگزیدهی کتاب نخبگان امنیت ملی:
- راهبرد، همچون سیاست، هنر امکانات و احتمالات است، اما تنها تعداد اندکی از افراد میتوانند این امکانات را تشخیص دهند. (ویلیامسون موری و مارک گریمزلی)
- ضرورتی واحد برای همه تجربیات راهبردی در همه دورانهای تاریخ وجود دارد، زیرا هیچ چیز مهمی برای طبیعت و کارکرد جنگ و راهبرد، تغییر نمیکند. (کالین اس.گری)
- از دیدگاه نظریه، هیچ تفاوتی بین نظریه و عمل وجود ندارد ولی از دیدگاه عملی این تفاوت وجود دارد. (یوگی برا)
- یک کشور ممکن است از هدف کشوری دیگر پشتیبانی کند، اما هرگز آن را به اندازهی هدف تعریف شدهی خودش جدی نمیگیرد. (کلازویتز)
- منابع اصلی راهبرد، بر ارزشهای مردمان یک کشور استوار است. (هنریای - اکلس)
در بخشی از کتاب نخبگان امنیت ملی میخوانیم:
تنظیم راهبرد و سیاست هم هنر است و هم علم. همانطور که در بخش ابتدایی بیان شد علمی بودن راهبرد مهم است، زیرا نشان میدهد که یک خبره با هوش امنیت ملی در هر سطحی میتواند به مطالعه نظریه و عمل، یادگیری چگونه فکر کردن در سطح راهبردی و مشارکت در تنظیم موفقیتآمیز و اجرای سیاست یا راهبرد بپردازد. با این حال، به رغم دسترسی گسترده به نظریه و تحلیل تاریخی از سیاست و راهبرد، هر دوی آنها در تنظیم و اجرا هنوز به صورت مسئلهدار باقی ماندهاند. با در نظر گرفتن دیدگاه سان تزو، کارل ون کلازویتز و دیگران که در دسترس هستند، چرا بسیاری از سیاستها و راهبردها در عمل و هنگام اجرا شکست میخورند؟ چگونه است که اشتباهات راهبرد و سیاست در عمل آشکار میشود، اما در تنظیمات تشخیص داده نمیشود؟ پاسخ این است که بسیاری از راهبردها و سیاستها در تنظیمات دچار نقص میشوند، به این دلیل که سیاستگذارها و راهبرد پردازها توجه نمیکنند که چه چیز در خصوص منافعی که برای به دست آوردن آن تلاش میکنند مهم است.
آنها در اجرای ارزیابی راهبردی صحیح شکست میخورند و استفاده صحیح از عوامل راهبردی که آینده به آنها وابسته است را مشخص و فراهم نمیسازند. در نتیجه سیاستها و راهبردها بر مبنای فرضیات غلط و نامناسب پایهریزی میشود. فهمیدن اینکه چه چیز واقعاً مهم است اساس یک سیاست یا راهبرد موفق است. تمرکز بر عوامل نامرتبط، اشتباهات غیرعمدی، یا به سادگی عبور کردن یا شکست خوردن در درک عوامل کلیدی، رضایت بخشی را از سیاست و راهبرد سلب میکند، باعث واگذاری مزایای مهم به دیگران میشود، هزینههای اضافی ایجاد میکند یا میتواند منجر به شکستی فاجعهآمیز شود. هدف از ارزیابی راهبرد شناسایی درست منافع و میزان اهمیت آن و انتخاب عوامل راهبرد است. این فصل طرح و دیدگاههایی برای به دست آوردن این عناصر حیاتی برای تنظیم راهبرد فراهم نمود و همچنین رهنمونهایی برای تنظیم سیاست ارائه میکند.
معرفی کتاب تحولات فرهنگی و سناریوهای آینده امنیت ملی ج.ا.ا
کتاب تحولات فرهنگی و سناریوهای آینده امنیت ملی ج.ا.ا نوشتهی محمدرحیم عیوضی به مفهوم و ارتباط امنیت و فرهنگ میپردازد. امنیت و فرهنگ رابطهای چندجانبه با یکدیگر دارند و برای پایداری و استمرار نیازمند یکدیگر هستند.
بر اساس کتاب «تحولات فرهنگی و سناریوهای آینده امنیت ملی ج.ا.ا» یکی از اهداف اساسی امنیت ملی در هر کشوری، حفاظت از دستاوردها و ارزشهای محوری و حیاتی نظام فرهنگی آن کشور است. رابطهی امنیت و فرهنگ یک رابطه تعاملی چندجانبه است، زیرا از جمله کارکردهای عمده هر حکومتی، امنیت بخشی به زندگی اجتماعی و تداوم آن جهت ایجاد و حفظ همبستگی ملی است. از سویی لازمه امنیت ملی نیز، امنیت اجتماعی، امنیت عمومی و امنیت داخلی است که اتکا به حفظ امنیت فرهنگی مسیر تحقق امنیت ملی را فراهم میکند. با این رویکرد تحولات فرهنگی از تأثیرگذارترین عوامل مؤثر بر آینده امنیت ملی میتواند مدنظر قرار گیرد. فرهنگ در عصر ارتباطات مهمترین محیط رقابتی است و فرهنگهای قویتر به دنبال نفوذ در فرهنگهای ضعیف هستند. در نتیجه مهمترین رقابتها رقابت فرهنگی است. مهمترین رقیب برای فرهنگ اسلامی ارزشهای مطروحه در فرهنگ غرب است که به دنبال طرح ارزشهای مادیگرایانه، ارزشهای فرهنگ لیبرال دمکراسی و اندیشههای سکولار و طرح جدایی دین از سیاست است. در واقع فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را نشان میدهد.
یکی از مشخصههای جدید عمقیابی مفهوم امنیت، نقشآفرینی فرهنگ بازتعریف آن است. رونالد جفرسون نیز بر آن است که محیط فرهنگی نه تنها در شکل انواع مختلف رفتار دولت تأثیرگذار است؛ بلکه تعیین کننده ویژگی اصلی دولتها یعنی هویت آنها نیز موردتوجه است. (جفرسون،1996:33) از سوی دیگر در یک محیط تعاملی، دولت نیز به عنوان یک کنشگر در روند تعاملی کارگزار ساختار میکوشد ساختارهای فرهنگی را حفظ کند، تغییر دهد و یا بازتعریف نماید؛ بنابراین در این تعامل، امنیتِ ملیِ دولت، متأثر از امنیت جامعه و فرهنگ است، عناصر فرهنگی و یا نهادی محیط داخلی دولت، از جمله هنجارها، هویت دولت را شکل میدهند. ساختارهای نهادی و فرهنگی ممکن است هم هویتهای پایهای و ملی دولتها را شکل و هم قوام بخشند. این امر خود بر تعریف امنیت ملی اثر میگذارد. باورها کموبیش با گسترش فرهنگ بر امنیت ملی مؤثر واقع میشوند و ازاینرو در موج سوم مردمسالاری جهانی، حتی حکومتهای اقتدارگرا نیز به طور لفظی از مردمسالاری حمایت میکنند. چراکه هرگونه سیاست تبعیضآمیز و نژادگرایانه دولتها را به مقوله تهدید امنیت ملی تبدیل میکند.
در بخشی از کتاب تحولات فرهنگی و سناریوهای آینده امنیت ملی ج.ا.ا میخوانیم:
از آنجاییکه امنیت، نیاز فطری هر انسان است و در زندگی اجتماعی او نقش مهمی را ایفا میکند، همانند سایر نیازهای اصلی انسان، چند بعدی بوده و دارای جهات گوناگون است. ازجمله ابعاد امنیت ملی، امنیت فرهنگی، امنیت اجتماعی، امنیت سیاسی، امنیت اقتصادی، امنیت نظامی و امنیت طبیعی است. کلیه ابعاد فوق و مجموعه نیازهای امنیتی در یک نظام، به طور اندامواری با یکدیگر در ارتباط هستند و برآیند امنیت در این ابعاد، امنیت ملی را به وجود میآورد. اما امنیت فرهنگی به دلیل ابهام در مرزهای مفهومی از یکسو و غلبه ابعاد نظامی و سیاسی امنیت و قدرت در دوران جنگ سرد، کمتر از سایر ابعاد امنیت مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته و کمتر تنظیم و طبقهبندی شده است. امّا با تحولات ناشی از فروپاشی نظام دو قطبی و پایان دوران جنگ سرد، ابعاد فرهنگی امنیت برجستگی و اهمیت فوقالعادهای یافته است.
معرفی کتاب آنارشی (چالشهای حفظ امنیت در پسابحران در نظام بین الملل)
کتاب آنارشی (چالشهای حفظ امنیت در پسابحران در نظام بین الملل) نوشتۀ محمد کلاته عربی، به بررسی ماهیت و وجود عدالت و امنیت در شرایط پس از بحران جنگ و درگیری میپردازد.
پژوهشهای این کتاب شامل مسائلی پسابحران همچون افزایش جرم و جنایتها، مسائل امنیتی، تأسیس و ساخت سیستمهایی برای حل این نوع مسائل، عدالت و دادخواهی است. این یک مسئله بزرگ است که در آن ایدههای بزرگی در مورد ماهیت و طبیعت عدالت، دادخواهی و قانون مطرح شده و در وضعیت پس از جنگ و درگیری قابل اجراست.
برداشت و دیدگاههای متفاوت از عدالت و دادخواهی و نقش دادگاه جزایی بینالمللی، عدالت بینالمللی، عدالت انتقالی و دیگر موارد در این پژوهش مورد بحث قرار میگیرد. در آخر ایدۀ اصلاح بخش امنیتی به عنوان ابزاری در کنار همۀ این مسائل و موضوعات، مورد تحلیل و بررسی قرار میگیرد؛ این که این ایده چگونه استفاده میشود تا حس و مفهوم لغات پیچیده را بهتر به ما بفهماند، لغاتی که برای ترسیم مسئله ایجاد صلح و آرامش پس از جنگ و امنیت فردی و عمومی است.
در بخشی از کتاب آنارشی (چالشهای حفظ امنیت در پسابحران در نظام بین الملل) میخوانیم:
اغلب اینگونه فرض میشود که گروهها در فرآیند DDR حالتی بی اختیار دارند، ولی بدون فعالیت و حضور آنها، این امر با شکست روبرو خواهد شد. مسئله جنسیت مسئلهای مهم در فرآیند DDR است به عنوان مثال، این احتمال وجود داشته که زنان در جنگ شرکت میکردند با نقشها و وظایف پشتیبانی لجستیکی به صورت داوطلبانه با به زور و اجبار، داشتند و تابع مردان جنگجو بودند.
در نتیجه با توجه به لزوم به دست گرفتن اسلحه برای حضور در برنامه DDR حمایت و پشتیبانی ناکافی را از این گروهها، نمودهاند. این موضوع در چندین برنامه، قابل توجه است که زنان، دسترسی کمتری به منابع اطلاعاتی دارند و چنانچه خواهان استفاده از فرصتها بودند فرماندهان یا افراد بالادست آنها، | مانع میشدند. تعداد زیادی از تمرکز افراد جوان و کم سن و سال در چنین گروههایی در دسترس بودن مواد مخدر و الکل، و همین طور نقشهای اجتماعی نرمال به این معناست که بسیاری از مردان جوان به خشونت و اذیت و آزار خانگی با مصرف مواد مخدر روی میآورند که این امر در برنامههای DDR وجود دارد.
معرفی کتاب آنارشی (خصوصیسازی امنیت در پسابحران در نظام بینالملل)
کتاب آنارشی (خصوصیسازی امنیت در پسابحران در نظام بینالملل) نوشتۀ محمد کلاته عربی، به چگونگی نقش حافظان صلح در اجرای آن و عملیاتهایی که قادر به تأثیرگذاری بر توسعۀ امنیت است، میپردازد.
حفظ صلح مداخله و خصوصیسازی به طور فزایندهای موضوعات مهمی شدهاند که با یکدیگر مرتبط هستند. فعالان، از سازمان ملل تا سازمانهای منطقهای مانند اتحادیه آفریقا، دست به عملیاتهای حفظ صلح زدهاند که اغلب طولانی مدت است.
این کتاب نگاهی اجمالی به تاریخ و مسیرهای اصلی حفظ صلح بینالمللی میاندازد. سپس طرحی کلی از مباحث کلیدی پیرامون اقتصاد سیاسی حافظ صلح را ارائه میدهد. همچنین به بررسی حرکت به سمت مداخلهگری منطقه ای، راه حلهای حفظ صلح و امنیت منطقهای و ارایۀ منافع در این رویه، مانند امکان درک بهتر و دقیقتر از درگیریهای خاص میپردازد. همچنین مشکلات مرتبط با توانایی، بیطرفی و وراثت را در صلح نیز مورد بررسی قرار میدهد.
در بخشی از کتاب آنارشی (خصوصیسازی امنیت در پسابحران در نظام بینالملل) میخوانیم:
کمکرسانی به اجرای توافقات صلح، نقشی است مرتبط با حافظان صلح سازمان. فروپاشی امپراطوریهای استعماری در سراسر آفریقا باعث بروز استقلال بسیاری از کشورهای گوناگون شد. در طول جنگ سرد، گروههایی که برای کنترل این کشورها دست به رقابت زدند اغلب از حمایتهای جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا بهره مند بودند. جنگهای به اصطلاح نیابتی و یا وکالتی در برخی از کشورها پس از پایان جنگ سرد نیز ادامه یافت.
در طول دورۀ استعماری و در متن جنگ سرد، توانایی سازمان ملل برای مداخله در این درگیریها جهت موافقت هر پنج عضو دائم شورای امنیت که البته جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا را نیز دربرداشت، به شدت مختل شد. پس از پایان جنگ سرد و شکسته شدن این بن بست توافقی، نقشی به مراتب فعال تر برای سازمان ملل پیش بینی شد. هنگامی که حامیان جنگ سرد عقب نشستند و اعطاء کنندگان مالی بر کشورهای درحال توسعه برای دموکراسی سازی فشار وارد کردند، برخی از این درگیریهای طولانی از طریق توافقات صلح پایان پذیرفت.
معرفی کتاب مطالعه تطبیقی جرایم مطبوعاتی علیه امنیت ملی
کتاب مطالعه تطبیقی جرایم مطبوعاتی علیه امنیت ملی، نوشتهی علیرضا شیوافرد، راهنمایی برای آشنایی با قوانین حقوقی است که به بررسی فرآیند جرمانگاری در کشورهای مختلف میپردازد. تمرکز این کتاب، بر عملکرد مطبوعات و رسانهها معطوف است و با ذکر نمونههای مختلف، چگونگی شناسایی عوامل تهدیدزا را آموزش میدهد.
دربارهی کتاب مطالعهی تطبیقی جرائم مطبوعاتی علیه امنیت ملی
امنیت ملی در جهان کنونی، یکی از دغدغههای اصلی دولتها محسوب میشود که نخبگان را واداشته تا با شناسایی و رفع تهدیدها، به ارتقا و بهبود آن کمک کنند. بنابراین آشنایی با مباحث این حوزه برای فعالان حقوقی، ضروری است. ازاینرو کتاب مطالعهی تطبیقی جرائم مطبوعاتی علیه امنیت ملی، راهنمایی کاربردی به حساب میآید که توسط علیرضا شیوافرد نوشته شده و طیف گستردهای از جرمهای مطبوعاتی و راهکارهای پیشگیری از ارتکاب به آنها را شامل میشود.
باید توجه داشت که رسانهها و مطبوعات، بهعنوان یکی از قطبهای اصلی تبلیغات و اطلاعرسانی، نقش پررنگی را ایفا میکند. ازاینرو کشورهایی که از رسانههای قدرتمندتری برخوردارند، باید بیشتر از بقیهی دولتها بر این بخش نظارت داشته باشند. چراکه عملکرد نادرست رسانهها، عواقب جبرانناپذیری برای امنیت ملی خواهد داشت. شایان ذکر است که هر دولتی، محدودیتهایی بر عملکرد رسانهها اعمال میکند تا از این طریق، امنیت ملی را تضمین کند. بنابراین رسانهها درصورت تخطی از قوانین، موظف به ارائهی پاسخهای کیفری خواهند بود. اما این قوانین در کشورهای مختلف متفاوت است و مجازات آن هم نسبت به جرم صورتگرفته تعیین میشود.
کتاب مطالعهی تطبیقی جرائم مطبوعاتی علیه امنیت ملی با شرح مفاهیم پایهی حقوقی آغاز میشود و در ادامه به بحث آزادی مطبوعات و حقوق بشر میپردازد. در فصل سوم، نمونههایی از فعالیتهای رسانهای که در زمرهی جرائم قرار میگیرند، بررسی و سپس جرمانگاریهای صورتگرفته، توسط نویسنده نقد میشوند. در این میان، علیرضا شیوافرد، مبحثی را به مقایسهی قوانین داخلی و بینالمللی اختصاص داده تا بتواند عملکرد رسانهها و فعالیتهایی را که در راستای ارتقای امنیت ملی صورت میگیرد، در کشورهای مختلف مقایسه کند.
نویسنده در مقدمه، ضرورت نگارش کتاب را شرح میدهد و اذعان میکند که منابع دانشگاهی، سالیان پیش به رشتهی تحریر درآمدهاند و در طول زمان تغییر نکردهاند. ازاینرو در برخی موارد با قوانین کنونی مطابقت ندارند و همین مسئله میتواند در فهم مطالب، دانشجویان را دچار مشکل کند. او در تلاش است از خلال مباحث کتاب پیش رو، کاستیهای موجود را جبران کند و مجموعهای پربار در اختیار پژوهشگران قرار دهد. این کتاب، براساس نیازهای دانشجویان تألیف شده و قصد دارد به درک عمیقتر و رفع نیازهای افراد کمک کند. این کتاب توسط انتشارات چتر دانش منتشر شده است..
در بخشی از کتاب مطالعه تطبیقی جرایم مطبوعاتی علیه امنیت ملی میخوانیم
هرچند که آزادی مطبوعات کمال مطلوب هر جامعه سیاسی و بهترین پشتیبان حقوق مردم در مقابل مظالم اجتماعی دول به شمار میرود، اما از سوی دیگر توجه به این نکته ضرورت دارد که این پدیده در حد یک عنصر فعال و خطرناک قادر خواهد بود با قدرت ذاتی خود آسیبها و تباهیهای گوناگونی را متوجه جامعه سازد. آموزش روش بزهکاری و تحریک افراد بهسوی نابهنجاری، تلقین کردن و به تقلید واداشتن از نقشهایی است که بعضی از مطبوعات در دنیا ایفا میکنند.
مطبوعات از چنان قدرت شگرفی برخوردارند که تقریباً با هیچ پدیدهای دیگر قابلمقایسه نیست؛ چراکه قادرند بهآسانی در فکر و ذهن خواننده اثرگذارند و او را تحت نفوذ خود درآورند و به اعمالی وادارند که هرگز قبل از مطالعه آنها قادر به انجام آن نبوده است.
باآنکه تأثیر شدید مطبوعات در تحریک مردم به ارتکاب انواع جنایات بر کسی پوشیده نیست اما قانون مطبوعات تنها تحریک مردم به ارتکاب جرائم علیه امنیت کشور را جرم مطبوعاتی میداند. ماده 25 قانون مطبوعات مقرر میدارد:
«هر کس بهوسیله مطبوعات مردم را صریحاً به ارتکاب جرم یا جنایتی بر ضد امنیت داخلی یا سیاست خارجی کشور که در قانون مجازات عمومی پیشبینی شده است تحریص و تشویق نماید، در صورتی که اثری بر آن مترتب شود به مجازات معاونت همان جرم محکوم و در صورتی که اثری بر آن مترتب نشود، طبق نظر حاکم شرع بر اساس قانون تعزیرات با وی رفتار خواهد شد.» نکته قابلتوجه در این ماده این است که تحریک به ارتکاب جرائمی ذکر شده که در قانون مجازات عمومی پیشبینی شده باشد. با توجه به اینکه سه سال قبل از وضع قانون مطبوعات 1364 قانون مجازات عمومی نسخ شده است، معلوم نیست که چرا قانون مطبوعات صحبت از جرائم مذکور در قانون مجازات عمومی نموده است.
معرفی کتاب استراتژی امنیت ملی سایبری ایالات متحده آمریکا (2018)
کتاب استراتژی امنیت ملی سایبری ایالات متحده آمریکا (2018)، به بررسی اولین استراتژی سایبری اینترنتی آمریکا در 15 سال اخیر میپردازد.
استراتژی امنیت ملی آمریکا (National cyber strategy of the United States of America)، سندی است که به فضای مجازی به عنوان موتور رشد باز اقتصادی و پایداری ملی نگریسته و توسعهی "اینترنت نامحدود" را در تمام دنیا و استفاده از آن را برای افزایش نفوذ آمریکا مورد تشویق قرار میدهد.
اهداف اصلی این سند عبارتاند از:
- ایجاد زیر ساختهای حیاتی، شبکههای فدرال و سیستمهای دولتی برای مبارزه با جرائم سایبری
- بهبود گزارش حملات سایبری
- آموزش نیروهای سایبری با مهارت بسیار زیاد
- تعیین "استاندارد رفتار مسئولانه دولتی".
حفاظت امنیت ملی آمریکا و ارتقای کامیابی مردم از اولویتهای اصلی دولت ترامپ هستند. اطمینان از امنیت فضای مجازی جهت نیل به این دو هدف ضروری میباشد. فضای سایبری جزء جدایی ناپذیر از تمام جنبههای زندگی آمریکایی، از جمله اقتصادی و دفاعی است. با این وجود، سازمانهای خصوصی و دولتی هنوز در تلاش هستند تا سیستمهای خود را حفظ کنند و دشمنان نیز فرکانس و پیچیدگیهای فعالیتهای بدخواهانه اینترنتی خود را افزایش دادهاند. آمریکا اینترنت را ایجاد کرد و آن را با جهان به اشتراک گذاشت. اکنون باید اطمینان حاصل نمود تا فضای سایبری را برای نسلهای آینده ایمن و حفظ نماییم.
رفاه و امنیت آمریکا بستگی به این نکته دارد که چگونه به فرصتها و چالشهای فضای مجازی پاسخ داده شود. زیرساختهای حیاتی، دفاع ملی و زندگی روزمره آمریکاییها به فناوریهای اطلاعاتی متصل به کامپیوتر و ارتباطات متکی هستند. همانطور که تمام جنبههای زندگی بیشتر به فضاهای سایبری وابسته میشوند، آسیب پذیریهای جدید آشکار و تهدیدات جدید ظهور مییابند.
با تکیه بر استراتژی امنیت ملی و پیشرفت اداری در طی 81 ماه اول دولت ترامپ، استراتژی ملی سایبری نشان میدهد که چگونه ایالات متحده به ملت آمریکا نسبت به ادامهی استفاده از مزایای فضای سایبری امن ضمانت میدهد و در عین حال اصول مورد نظر ما را منعکس، امنیت کشور را حفظ و موجب ارتقای رونق کشور میگردد.
در بخشی از کتاب استراتژی امنیت ملی سایبری ایالات متحده آمریکا (2018) میخوانیم:
تضمین فرآیندهای دموکراتیک از اهمیت خاصی برای ایالات متحده و متحدان دموکراتیک آن برخوردار است. مقامات دولتی و محلی، زیرساختهای انتخاباتی متنوعی در ایالات متحده در اختیار دارند. بنابراین، در صورت درخواست، قادر خواهیم بود تا خدمات فنی و مدیریت ریسک، پشتیبانی از آموزش و تمرین، حفظ آگاهی وضعیتی از تهدیدات این بخش را فراهم کنیم و اشتراک تهدیدات جاسوسی را با مقامات مربوطه برای آمادهسازی بهتر و حفاظت از زیرساختهای انتخاباتی، ارائه دهیم. دولت فدرال به هماهنگی توسعه استانداردهای امنیت سایبری و راهنمایی برای محافظت از پروسه انتخابات و ابزارهایی جهت ارائه یک سیستم امن ادامه خواهد داد. در صورت وقوع رخداد مهم سایبری، دولت فدرال آمادگی دارد تا پاسخ به تهدیدات را برای بهبود زیرساختهای انتخاباتی آماده کند.
معرفی کتاب استراتژی امنیت ملی سایبری ترکیه (وزارت امور حمل ونقل دریایی و ارتباطات) 2019 - 2016
کتاب استراتژی امنیت ملی سایبری ترکیه (وزارت امور حمل ونقل دریایی و ارتباطات) 2019 - 2016 با هدف شناسایی حوادث سایبری و کاهش آنها با کمترین زیان به رشته تحریر درآمده است.
فناوری اطلاعات و ارتباطات اجزای جداییناپذیر جامعه و اقتصاد شدهاند و به طور قابل توجهی به توسعه کمک میکنند. استفاده از سیستمهای اطلاعاتی و ارتباطی در کشور در بخشهای عمومی و خصوصی و همچنین در میان شهروندان و به ویژه در بخشهای زیربنایی حیاتی مانند انرژی، منابع آبی، بهداشت، ارتباطات حمل و نقل و خدمات مالی، گسترده شده است. فناوری اطلاعات و ارتباطات و به ویژه استفاده از اینترنت، تمام اجزای فضای سایبری را در هم میآمیزد که با خطرات و عدم اطمینان از امنیت سایبری همراه میشوند.
همانطور که مؤسسات و سازمانها به طور فزایندهای از سیستمهای اطلاعاتی و ارتباطاتی در ارائه خدمات استفاده میکنند، اطمینان از امنیت این اطلاعات و سیستمهای ارتباطی به جنبه مهمی از امنیت ملی و اقتصاد کشور تبدیل شده است.
ضعفهای امنیتی در سیستمهای اطلاعاتی و ارتباطی میتواند در عملکرد این سیستمها اختلال ایجاد کند یا آنها را مورد سوء استفاده قرار دهد و یا ممکن است منجر به تلفات جانی، زیانهای بزرگ اقتصادی، اختلال در نظم عمومی و یا مصالحه با امنیت ملی شود. زیانهای مالی ناشی از حملات سایبری به سطح غیر معمولی رسیده است. گزارشهای حاصله از سازمانها، مانند انجمن اقتصاد جهانی و شرکتهای مختلف امنیتی به وضوح این واقعیت را نشان میدهد.
این یک واقعیت است که فضای سایبری مزایایی چون ناشناس بودن و محکومیت حملات به سیستمها و دادههای اطلاعاتی را فراهم میکند. شناسایی سرمایهگذاران و سازماندهندگان حملات سایبری مداوم و پیشرفته که سیستمهای اطلاعاتی و دادهها را هدف قرار میدهند، کار دشواری است. این وضعیت و ویژگیها، خطرات و تهدیدات نامتقارن موجود در فضای سایبری را نشان میدهد و مبارزه با آنها را دشوارتر میسازد.
اطمینان از امنیت کامل سایبری در چنین محیطی امکانپذیر نیست؛ بنابراین، در عوض، هدف این است که خطرات امنیت سایبری را در سطح قابل قبولی کنترل کند. کاملاً واضح است که بودن در یک محیط باز و متصل به اینترنت در حال حاضر خطرات خاصی را با افزایش دسترسی به آن پدیدار میکند.
در بخشی از کتاب استراتژی امنیت ملی سایبری ترکیه (وزارت امور حمل ونقل دریایی و ارتباطات) 2019 - 2016 (Republic of Turkey Ministry of Transport Maritime Affairs and Communication) میخوانیم:
به روز رسانی استراتژی امنیت ملی سایبری جهت تعیین اقداماتی که در دوره 2019-2016 میلادی در رابطه با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، افزایش نیازهای امنیتی و تجربیات به دست آمده است، برای وزارت حمل و نقل دریایی و ارتباطات ضروری است. در این راستا، هفت جلسه ارزیابی بین 10 مارس تا 7 آوریل (2015 م) با مؤسسات مورد نظر در رابطه با برنامه عملیاتی پیشین برگزار شد. ارزیابیهای آینده و اقداماتی که در حوزه امنیت سایبری صورت میگیرد به طور جامع در طول جلسات علاوه بر میزان دستیابی به موفقیت فعالیتهای مندرج در برنامه عملیاتی سابق و چالشها، شناسایی و ثبت شدند.
پس از جلسات، یک پلتفرم مشترک ذهنی با مشارکت 126 متخصص از 73 مؤسسات و سازمانهای نمایندگی از نهادهای عمومی، اپراتورهای زیربنایی حیاتی، بخش فناوری اطلاعات، دانشگاهها و سازمانهای غیر دولتی برگزار شد. مطالعات پلتفرمی که دو روز به طول انجامید، اهداف و اقدامات استراتژیکی را با تمرکز بر نقاط قوت و ضعف امنیتی سایبری ترکیه مشخص کرد.
معرفی کتاب استراتژی امنیت سایبری و مبارزه با جرایم در منطقه مشارکت شرقی
کتاب استراتژی امنیت سایبری و مبارزه با جرایم در منطقه مشارکت شرقی نوشتهی دنیل یونیتا، نایجل جونز و مارکو کوناپیو، مباحثی همچون پیشرفتها در حوزه سیاست امنیت سایبری، مبارزه با جرایم رایانهای در کشورهای جمهوری آذربایجان، جمهوری بلاروس، گرجستان، جمهوری مولداوی و ... را مورد بررسی قرار میدهد.
این گزارش، رویکردهای ملی و منطقهای در مورد جرائم سایبری و استراتژیهای امنیت سایبری را به عنوان نوعی سیاستگذاری برای همکاری مؤثر در برابر جرائم سایبری در منطقه مشارکت شرقی توصیف و تحلیل میکند. این کتاب تمایزات و همچنین همافزایی بین رویکردهای مربوط به جرائم سایبری و امنیت سایبری را برجسته مینماید و نتیجهگیریها و توصیههای کلی را برای اقدامات بیشتر ارائه میدهد. این گزارش مبتنی بر اطلاعاتی است که توسط کشورهای مشارکت شرقی در دسترس میباشد و وضعیت واقعی اجرای هر کشور را ارزیابی نمیکند.
کتاب استراتژی امنیت سایبری و مبارزه با جرایم در منطقه مشارکت شرقی (Cybercrime and cybersecurity strategies in the Eastern Partnership region) نوشتهی دانیل یونیتسا (Daniel Ioniță)، نایجل جونز (Nigel Jones) و مارکو کوناپو (Markko Kunnapu) برای کشورهای عضو مشارکت شرقی که به دنبال توسعه و تقویت استراتژیهای جرائم سایبری و امنیت سایبری هستند از اهمیت بالایی برخوردار است.
این کتاب کوششی جهت به روزآوری مطالعه موجود درمورد جرایم سایبری و امنیت سایبری در منطقه مشارکت شرقی 2015 با اطلاعات جمعآوری شده از طریق مذاکره با ذینفعان ملی در مورد تهدیدات و چالشهای جرایم سایبری است.
در بخشی از کتاب استراتژی امنیت سایبری و مبارزه با جرایم در منطقه مشارکت شرقی میخوانیم:
اینترنت برای تجارت و دولت به یک زیرساخت جهانی تبدیل شده است؛ بنابراین، امنیت سایبری برای بسیاری از دولتها در سراسر جهان به یک اولویت تبدیل شده است. امنیت سایبری همچنین نقش بسیار مهمی در جلوگیری از جرائم سایبری دارد. اقدامات امنیت سایبری یعنی: اقدامات امنیتی برای محافظت از محرمانگی، یکپارچگی و در دسترس بودن دادههای رایانه، جلوگیری از وقوع جرم توسط ذینفعان خصوصی و عمومی. برای مشاغل، امنیت سایبری مربوط به تضمین دسترسی به عملکردهای مهم تجارت و محافظت از اطلاعات محرمانه است. برای دولتها بیشتر به حمایت از زیرساختهای مهم و سیستمهای رایانهای دولتی در برابر حملات، نقض دادههای حساس در زمینه امنیت عمومی و امنیت ملی و در عین حال رعایت قانون، حفظ حریم خصوصی دادهها، آزادی بیان و حقوق بشر است.
علاوه بر این، محیط تهدید برای اشخاص بخش دولتی و خصوصی که وظیفه محافظت از زیرساختهای مهم و اطلاعات حساس را بر عهده دارند تغییر کرده است، زیرا دیگر نمیتوان فرض کرد که یک سیستم میتواند به اندازه کافی در برابر حملات هدفمند پیشرفته محافظت شود. امنیت مطلق وجود ندارد، اما افراد، مشاغل و دولتها باید هر کاری انجام دهند تا حملات جنایتکارانه تا حد ممکن دشوار شود؛ بنابراین بسیار مهم است که تمام ذینفعان نه تنها در محافظت مستقیم از (سیستمهای اطلاعاتی و ارتباطی و فناوریها) سرمایهگذاری کنند، بلکه در زمینه شناسایی و پاسخگویی در مورد تهدیدها نیز سرمایهگذاری کنند. داشتن چارچوبهای قانونی و سازمانی لازم برای ایجاد و تسهیل همکاری و تبادل اطلاعات بین مقامات ملی و بخش خصوصی بسیار مهم است.
معرفی کتاب استراتژی امنیت سایبری وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا (2020 - 2018)
کتاب استراتژی امنیت سایبری وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا (2020 - 2018) نوشتهی دن برویلت و مکس اورت، راهحلهایی کاربردی برای کاهش خطرات سایبری پیش روی وزارتخانه و پشتیبانی از بخش انرژی ایالات متحده ارائه میدهد.
موضوع کتاب استراتژی امنیت سایبری وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا (2020 - 2018 U.S. Department of Energy Cyber Security Strategy) چیست؟
استراتژی امنیت سایبری با برنامه چند سالهای هماهنگ میشود که جهت کم کردن خطر اختلالات انرژی ناشی از حوادث سایبری به وجود آمده است. همچنین توضیح میدهد که وزارت انرژی چطور وظایف امنیت سایبری خود را انجام میدهد و به رفع نیازهای امنیتی وزارتخانه میپردازد.
استراتژی امنیت سایبری و برنامه اجرایی به مدیریت تغییرات تحول آفرین میپردازد، نتایج را بهتر مینماید و آیندهای با امنیت سایبری پایدار ایجاد خواهد کرد.
استراتژی امنیت سایبری به نوسازی زیرساختهای فناوری اطلاعات وزارت انرژی جهت ارائه خدمات موثری که از امنیت سایبری هوشمند و کارآمد پشتیبانی خواهد کرد، کمک میکند و به تقویت مدیریت ریسک امنیت سایبری وزارت انرژی در سراسر سازمان میپردازد.
استراتژی امنیت سایبری همچنین اصول راهنما و رویکرد استراتژیک مورد نیاز را جهت تعیین اولویتهای کوتاه مدت و بلند مدت وزارت انرژی و امنیت سایبری بخش انرژی ارائه میدهد. این استراتژی طبق چهارچوبها و استراتژیهای مرتبط، از جمله
چارچوب امنیت سایبری موسسه ملی فناوری و استانداردها و دستور جلسه مدیریت رئیس جمهور تدوین میشود.
در بخشی از کتاب استراتژی امنیت سایبری وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا (2020 - 2018) میخوانیم:
با توجه به منابع محدود، وزارت انرژی باید الزامات امنیت سایبری خود را در برابر یک فیلتر مدیریت ریسک در اولویت قرار دهد. تهدیدات مربوط به امنیت ساپیری پویا خواهند ماند و با توجه به ماهیت موذیانه آنها، وزارتخانه نیز باید مطابق با ارزیابی و اصلاح اولویتهای امنیت سایبری مبتنی بر محاسبات صحیح مدیریت ریسک باشد که عوامل حوادث اطلاعاتی اخیر و دنیای واقعی با تجربیات به دست آمده گسترده سازمانی اطلاع رسانی میشود.
در بسیاری موارد، این اداره مناسبترین مکان برای تجزیه و تحلیل و شناسایی ریسک در سطح عناصر تشکیل دهنده خواهد بود. وزارتخانه باید مزایای نقاط برتری خود را بشناسد و به آنها قدرت دهد تا ریسک امنیت سایبری را متعادل کنند. آنها همچنین باید درک کنند که با توجه به وسعت و مقیاس گسترده تهدیدات سایبری با شکل و عملکرد متنوع، وزارتخانه باید دائما امنیت سایبری خود را به صورت عمقی پدافندی و عرضی دفاعی تحت سنجش قرار دهد.
معرفی کتاب استراتژی امنیت سایبری بریتانیا در حوزه علم و فناوری
کتاب استراتژی امنیت سایبری بریتانیا در حوزه علم و فناوری نوشتهی شبنم امیرجاوید، به بررسی و شناسایی فناوریها و روندهای در حال ظهور، برخی چالشهای مهم امنیت سایبری، ایجاد فناوریهای ایمن و قابل اعتماد، شهرهای هوشمند و... میپردازد.
علم و فناوری چیست؟
علم و فناوری عاملهای تغییر و رشد هستند. در اقتصاد، فناوریهای جدید، مدلهای کسب و کار فعلی را بر هم میزنند و اقتصادهای مؤثرتری ایجاد میکنند. تغییراتی که ایجاد میشود قابلیت تأثیر بر هر بعد از زندگی را دارند. این تغییرات فرصت را عالی میکنند و البته با ریسک هم همراه هستند. امنیت سایبری موضوعی است که به واسطه تحول علم و فناوری ایجاد شده است.
انگلستان به چه توانمندیهایی در جهت علم و فناوری نیازمند است؟
- جلوتر بودن از ریسکهای ناشی از حملات سایبری.
- برانگیختن نسل بعدی محصولات و خدمات امنیت سایبری که محرک اقتصاد دیجیتال باشند.
- مشاوره به دولت در زمینه نحوه تطبیق نیازهای سیاسی با چشمانداز در حال تغییر فناوری.
استراتژی امنیت ملی سایبری باید از چه مواردی اطمینان یابد؟
- کشور دارای علم و فناوری امنیت سایبری و مهارت مورد نیاز برای برآوردن نیازهای امنیتی و مطلع کردن سیاستگذاری است.
- سخنگوی مقتدر و مجزایی است که کفایت قابلیت علم و فناوری امنیت سایبری ملی را بررسی و پیشرفتهای مهم علم و فناوری امنیت سایبری که برای پاسخ سیاسی لازم هستند را تعیین میکند.
- ارتباط صحیحی با امنیت سایبری و جامعه گسترده علم و فناوری در دانشگاه، صنعت دارد و از لحاظ بینالمللی نیز حمایت شده و بهبودهای مداومی در اقداماتشان ایجاد میکند.
- از ضمانت تخصص مستقل استفاده میشود و مطمئن هست که توانایی شناسایی و پاسخ به پیشرفتهای مهم علم و فناوری را دارد و سیاستگذاریشان به واسطه درک علمی، آگاهی لازم را دارد.
در بخشی از کتاب استراتژی امنیت سایبری بریتانیا در حوزه علم و فناوری (Interim cyber security science & technology strategy) میخوانیم:
تجهیزات متصل و در همه جا حاضر دادههای فراوانی تولید میکنند که این امر ریسکها و فرصتهایی به همراه دارد. دادهها و اطلاعات در مرکز جامعه دیجیتالی قرار دارند. حجم خالص دادهها و انواع دادههای ذخیره شده چالشهای جدیدی ایجاد کردهاند و این امر همچنین در مورد اطلاعاتی که از این دادهها به دست میآیند، صدق میکند.
کلان داده به دادههای به دست آمده با سرعت زیاد با هر نوع فرمت و با حجم زیاد اشاره دارد مانند دادههای به دست آمده از ماهوارههای جی. پی. اس، تلسکوپهای رادیویی، توییتهای توییتر و وبلاگها و ویدیوهای آنلاین در یوتیوب. دادههاو اطلاعاتی که از دنیای فرا متصل به دست میآیند فرصتهای بیشماری برای انجام تحلیل فراهم میکنند و همچنین به کارگیری زیرساخت را متحول ساختهاند. امروزه افزایش مجموعه دادهها در بخش خصوصی مشهود است که ناشی از نیاز مستقیم برای تحلیل بهتر کسب و کار و نیز ناشی از بازار هستند و امکان میدهد این دادهها به پول تبدیل شوند. با توسعه اینترنت اشیا این روند هم رشد مییابد. اینکه چگونه جریان این دادهها و اطلاعات کنترل شده و چه کسی به آن دسترسی دارد، باعث ایجاد طیفی از فرصتها و تهدیدها شده است. دولت باید مطمئن شود که این دادهها به درستی کنترل میشوند و نیز نباید از ابزارها و تجهیزاتی که خدمات به جامعه ارائه داده و زیرساخت عمومی را به طور مؤثر مدیریت میکنند، غافل شود.
معرفی کتاب نقش هنر هفتم در شکل گیری انگارههای دفاعی - امنیتی
کتاب نقش هنر هفتم در شکل گیری انگارههای دفاعی - امنیتی نوشتهی وحید معماری، به بررسی و تحلیل جنبههای سیاسی و اجتماعی هنر سینما میپردازد و تأثیر و نقش آن در ایجاد تصورات در مورد امنیت ملی را مورد ارزیابی قرار میدهد.
دربارهی کتاب نقش هنر هفتم در شکل گیری انگارههای دفاعی - امنیتی:
باید گفت که مفهوم سینما یا ارائه تعریفی جامع برای فهم «هنر هفتم» کار دشواری است؛ چرا که در متون مختلف، تعریفی جامع، کلی و مشترک از سینما موجود نیست. به هر روی پدیده سینما که به عنوان هنر هفتم شناخته میشود، ترکیبی از هنرهای ماقبل خود است؛ چرا که این پدیده تصویر و تجسم را از مجسمهسازی و معماری به عاریت گرفته، همچنین شخصیتپردازی و درام را از ادبیات، عنصر صدا را از موسیقی و ارائه جمعی و کوشش گروهی در تولید و نمایش یک فیلم را نیز از تئاتر به ارث برده است؛ پس به طور کلی سینما آمیزهای از ذوق، فن و علم است که روزبهروز به غنای آن افزوده شده و امروزه به عنوان یکی از کاملترین و تأثیرگذارترین وسیله ارتباطی در جهان شناخته میشود.
سینما را از این جهت میشود به هنر موزاییک تشبیه کرد، هنری که همگن نیست و در آن تخصصهای مختلف، مثل تکههای پازل در کنار هم قرار میگیرند و یکدیگر را تکمیل میکنند ... به همین دلیل سینما برخلاف بسیاری از تصوراتی که دربارهاش وجود دارد، یک هنر ناب نیست، به این معنی که از چیستیها و ماهیت یکسانی برخوردار نیست. شعر یک هنر ناب است؛ چون یک شاکله و هویت کامل و یکپارچه دارد؛ اما سینما هر چیزی را از یکی از شش هنر قبل از خود وام ستانده است. سینما قصه و قصهپردازی را از ادبیات گرفته، بازیگری را از تئاتر، قاب و کادر تصویر را از عکاسی، کمپوزیسیون و رنگ و نور و سایه را از نقاشی گرفته، موسیقی را عیناً از موسیقی گرفته، طراحی صحنه و حجم و میزانسن را از معماری گرفته و همه اینها را با هم درآمیخته است تا محصول آن «هنری موزاییک» به نام «سینما» شده است. پس وقتی درباره سینما صحبت میکنیم، مجبور هستیم به ذات متکثر و غیر یکپارچه سینما توجه داشته باشیم.
در بخشی از کتاب نقش هنر هفتم در شکل گیری انگارههای دفاعی - امنیتی میخوانیم:
امروزه واژگانی چون قدرت ملّی، قدرت نظامی و امنیت ملّی، چنان در هم تنیده شدهاند که بیان معنا و مفاهیم هر یک بدون اشاره و در نظر گرفتن دیگری امری محال و مشکل میباشد؛ به عنوان مثال بسیاری از تحلیلگران و استراتژیستها معتقد هستند که توانایی نظامی، از معیارهای مهم قدرت ملّی کشورها است؛ زیرا اغلب کشورها در محوری قرار دارند که تهدیدات داخلی و خارجی نسبت به امنیت آنها همواره وجود دارد؛ بنابراین اثربخشی نیروهای نظامی آنها، برآورد نهایی قدرت آنها محسوب میشود. به طور کل میتوان عنوان کرد که هر چند «قدرت ملّی» موضوع اصلی در روابط بینالملل محسوب میشود، «قدرت نظامی» آشکارترین بعد قدرت ملّی است. قدرت و توان نظامی به کشورها اجازه میدهد تا در برابر تمامی دشمنان داخلی و خارجی از خود دفاع نمایند.
این توانایی در عین حال کشورها را قادر میسازد تا منافع خود را در صحنه پرتنش بینالمللی پیگیری نمایند. قدرت نظامی به ویژه در زمانها و موقعیتهای حساس نظیر بحران، جنگ و شورش، نقش بارزتری را ایفا میکند و در این هنگام است که سایر ابعاد قدرت را به خدمت خود درمیآورد.
مارک وبر در تعریف قدرت (به لحاظ سیاسی – مدنی آن) میگوید: «قدرت یعنی استعداد اعمال اراده خود در درون روابط اجتماعی معین، حتّی به رغم مخالفت مستقل از مبنای استعداد». رابرت دال قدرت را به معنای کنترل رفتار دیگران میداند. مورگنتا نیز در بیان مفهوم قدرت ذکر میکند: «وقتی درباره مباحث سیاسی درباره قدرتها بحث میشود، منظور تسلّط و کنترل انسان بر اعمال انسانهای دیگر به جهت نفوذ بر روی افکار آنهاست.»
معرفی کتاب همگرایی و واگرایی مذهبی در سیستان و بلوچستان و تاثیر آن بر امنیت ملی
کتاب همگرایی و واگرایی مذهبی در سیستان و بلوچستان و تاثیر آن بر امنیت ملی نوشته روح الله بیگ زاد و مهدی سالارپور، با بررسی و کنکاش در جامعه بلوچستان، ضمن ارائه شناختی اجمالی از این جامعه و ساکنان آن، نکات کلیدی و تاثیرگذار بر روند واگرایی و همگرایی جریانهای مذهبی این منطقه را بررسی ریشهای نموده است.
جمهوری اسلامی ایران کشوری قدرتمند و تاثیرگذار در غرب آسیا و خصوصا حوزه خلیج فارس است که دارای موقعیت ممتازی در نقشه سیاسی این منطقه به لحاظ ژئوپلتیک بوده و تنها کشور غیر عرب در مجموعه هشت کشور حوزه خلیج فارس، با طولانیترین مرز مشترک آبی درخلیج فارس و بیشترین جمعیت در بین کشورهای مذکور، محسوب میشود؛
لذا با توجه به حساسیت منطقه خاورمیانه و حوزه غرب آسیا و خصوصا منطقه حساس و ژئوپلوتیک خلیج فارس و دریای عمان، شناخت و بررسی عمده عوامل همگرایی و واگرایی در کشورهای اسلامی به منظور تبدیل منطقه به محیطی برای همکاریهای امنیتی، سیاسی و زیست محیطی از ضروریات کشورهای حوزه خلیج فارس، تنگه استراتژیک هرمز و دریای عمان بوده؛ چرا که تقویت همگرایی کشورهای این حوزه موجب افزایش آرامش و همگرایی در کشورهای منطقه که عمدتا از بافت جمعیتی ناهمگون قومی و مذهبی برخوردارند میشود و در این بین کشور ایران میتواند با توجه به این تعریف بیشترین سود را از این تقویت همگرایی کسب نماید و در نقطه مقابل نیز بیشترین ضرر را متحمل گردد.
منطقه حساس و استراتژیک خاورمیانه به دلایل ژئوپلتیک، ژئواکونومیک اهمیت خارقالعادهای در تامین انرژی کشورهای صنعتی و نظام سرمایهداری غربی و نیز بازار مصرف کالاهای صنعتی آنان یافته و لذا افزایش حضور قدرتهای فرامنطقهای در این حوزه به دلایل همکاریهای مشترک نظامی، کنترل قیمت نفت و... به این علت میباشد.
بررسی، شناخت و برخورد سازنده با عوامل واگرا و تقویت عوامل همگرای منطقهای میتواند به زدودن واگراها و افزایش همگرایی در درون مرزهای ملی و در نهایت موجبات امنیت، آرامش سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... را موجب شود.
مهمترین عوامل واگرایی در بین کشورهای منطقه، ادعای مالکیت امارات بر جزایر سهگانه، حمایت از صدام در جنگ تحمیلی، متهم کردن ایران به ایجاد هلال شیعی، قومیتگرایی، پان عربیسم، اختلاف برسر نام خلیج فارس، ساخت جزایر مصنوعی و بد رفتاری با تجار ایرانی مقیم کشورهای حوزه خلیج فارس میباشد که موجبات کدورت در بین اذهان مردم منطقه گردیده و رفته رفته با افزایش القائات بدخواهان و مهمانان ناخوانده خارجی موجبات سردی مراودات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و بعضا مراودات خونی و خانوادگی مردم و ساکنان مسلمان منطقه گردیده است.
در بخشی از کتاب همگرایی و واگرایی مذهبی در سیستان و بلوچستان و تاثیر آن بر امنیت ملی میخوانیم:
میزان رابطه جریانهای مذهبی بلوچستان با امنیت ملی ایران با نظریه کارکردگرایان که معتقدند، واحدهای سیاسی به تنهایی قادر به رفع نیازهای انسانی خود نیستند و به منظور رفع نیازهای خود ملزم به همکاری با یکدیگر میباشند، منطبق میباشد؛ چرا که یکی از مهمترین عوامل هم گرایی بین دولتها روابط تجاری و مبادلات اقتصادی بوده که از نیازهای طرفین سرچشمه گرفته است. مردم ایران به عنوان ملتی واحد و با توجه به مشترکات تاریخی، جغرافیایی، قومی و فرهنگی همواره درطول تاریخ در یک واحد سیاسی تحت عنوان دولت مرکزی با یکدیگر ارتباط داشته ونیازهای همدیگر را برطرف کردهاند.
علاوه بر نیازهای اقتصادی و تجاری، نیاز به حفظ امنیت به ویژه دربرابر کفار و غیر مسلمانان و پاسداری از مرزهای ملی، از دیگر عواملی بوده که ملت یک پارچه ایران را فارغ از هر قوم و قبیله و مقلد هر مذهبی، براساس آیین برابری و برادری که از آموزههای دین مبین اسلام میباشد؛ به هم نزدیک نموده و برغم اختلافات موجود ایدئولوژیکی، مذهبی و قومی مانع از ستیز و درگیری و اختلاف و پراکندگی آنان گردیده است.
همچنین نظریه مبادله که معتقد است هر چقدر سطح مبادلات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دو طرف بیشتر باشد، هم گرایی بین آن دو افزایش مییابد؛ نیز در ارتباط با بافت جمعیتی و قومی مذهبی ایران صادق بوده و تاریخ کشور نیز شاهد و گواه این امر میباشد. بررسی دقیق مقاطع مختلف تاریخی در ارتباطات اقوام مختلف کشور حاکی از آن است که هر زمان ارتباطات ملت از جنبههای گوناگون افزایش یافته، اتحاد و همدلی بین دولت و ملت نیز افزایش یافته و در مقاطعی از تاریخ که سطح روابط اقوام با یکدیگر بر اثر اختلافاتی کاهش یافته، اختلافات، بیشتر نمایان گشته ودشمنان نیز از شکافهای به وجود آمده در دامن زدن به مسائل اختلافی موفقتر بودهاند.
معرفی کتاب راهنمایی بر توسعه استراتژی امنیت سایبری ملی
کتاب راهنمایی بر توسعه استراتژی امنیت سایبری ملی نوشتهی براهیما سانو، یکی از جامعترین بررسیهایی است که استراتژیهای امنیت سایبری موفق را تشکیل میدهد. این سند نتیجه یک تلاش منحصر به فرد، مشارکتی و عادلانه است که به دانش، تجربه و تخصص بسیاری از سازمانها در زمینه استراتژیهای ملی و سیاستهای ملی میپردازد.
کتاب راهنمایی بر توسعه استراتژی امنیت سایبری ملی (Guide to Developing a National Cybersecurity Strategy) توسط دوازده نفر از بخشهای دولتی و خصوصی و همچنین جامعه مدنی تولید شده است. این شرکا با احساس مسئولیت از نیاز به تقویت همکاری و هماهنگی در جامعه بینالمللی در زمینه ظرفیتسازی تجاری گرد هم آمدند. هدف از این تلاش، حمایت از رهبران ملی و سیاستگذاران در توسعه واکنشهای دفاعی به تهدیدات سایبری، به شکل استراتژی ملی امنیت سایبری و در تفکر استراتژیک در مورد امنیت سایبری، آمادگی سایبری، پاسخ و ثبات، اعتمادسازی و امنیت در استفاده از فنآوریهای اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) است.
امنیت سایبری یک عنصر اساسی برای تحقق اهداف اجتماعی - اقتصادیِ اقتصادهای مدرن است. امید این است که راهنمای استراتژی ملی امنیت سایبری بتواند به عنوان ابزاری مفید برای تمامی استفاده کنندگان، از جمله سیاستگذاران، قانونگذاران و تنظیم کنندگان مقررات، با مسئولیتهای امنیت سایبری عمل کند. به علاوه، ممکن است کاربرد گستردهتری داشته باشد، چرا که مفاهیم معرفی شده میتواند در سطوح منطقهای و شهری اعمال شده همچنین برای صنعت تطبیق داده شوند.
راهنمای استراتژی ملی امنیت سایبری در طی رویه مکرر در پی دستیابی به توافق مطلوب برای رسیدن به اجماع کلی توسعه داده شده است. این راهنما بر اساس منابع موجود بوده و هدف آن تسهیل استفاده از ذینفعان ملی است. در هر صورت ممکن است منابع و ابزار مربوطه برای توسعه هر مجموعهای از توصیهها در بخش مرجع برای تشویق استفاده گستردهتر آنها فهرست شده باشد. امنیت سایبری یک عنصر پایهای است که در پی دستیابی به اهداف اجتماعی و اقتصادی اقتصادهای مدرن است.
امید است که راهنمای ملی استراتژی امنیت سایبری به عنوان ابزار مفید برای تمام ذینفعان، از جمله سیاستگذاران ملی، قانونگذاران و تنظیم کنندهها، با مسئولیتهای امنیتی سایبری باشد. علاوه بر این، ممکن است کاربرد گستردهتری از جمله در سطح منطقهای و شهری و همچنین سازگار برای صنعت داشته باشد.
در بخشی از کتاب راهنمایی بر توسعه استراتژی امنیت سایبری ملی میخوانیم:
امنیت سایبری، چالشی پیچیده است که شامل جنبههای مختلف و متعدد حقوقی، فنی، عملیاتی، سیاستگذاری و حاکمیتی میشود. این راهنما و دستورالعمل تلاش میکند بسیاری از این زمینهها را بر اساس مدلهای شناختهشده، چارچوبها و مراجع دیگر بررسی، سازماندهی و اولویتبندی کند.
این راهنما بر روی حفاظت از جنبههای مدنی فضای سایبر متمرکز است و بهاینترتیب، اصول کلی و شیوههای خوبی که نیاز است در فرآیند پیشنویسی، توسعه و مدیریت یک استراتژی امنیت سایبری ملی در نظر گرفته شود را برجسته میکند.
برای این منظور، این راهنما تمایز روشنی بین «فرآیندی» که توسط کشورها در طول چرخه حیات یک استراتژی امنیت سایبری ملی اتخاذ میشود و محتوا «متن واقعی» که در سند استراتژی امنیت سایبری ملی نمایش داده میشود، به وجود میآورد. این راهنما جنبههایی مانند توسعه توانمندیهای سایبری آفندی یا پدافندی توسط ارتش یک کشور، نیروهای دفاعی، یا سازمانهای اطلاعاتی را پوشش نمیدهد، اگرچه بسیاری از کشورها چنین توانمندیهایی را توسعه دادهاند.
بهمنظور ارائه شیوه و مسیر درست در راستای اینکه چه «چیزهایی» باید در یک استراتژی امنیت سایبری ملی گنجانده شود و همچنین پیرامون «چگونگی» ایجاد، پیادهسازی و بررسی آن، این راهنما هر دو این موارد را بررسی میکند. همچنین این راهنما، بررسی جامعی از مؤلفههای اصلی آمادهسازی یک کشور ازنظر سایبری ارائه میدهد و جنبههای حیاتی و برجسته که بایستی دولتها هنگام توسعه استراتژیها و برنامههای پیادهسازی ملی خود در نظر بگیرند را اظهار میدارد.
درنهایت، این راهنما بررسی سطح بالا و جامعی از رویکردهای موجود را در اختیار سیاستگذاران قرار میدهد و مرجعی برای منابع تکمیلی و اضافی است که میتواند تلاشهای خاص درزمینه امنیت سایبری ملی را جهت دهد.
معرفی کتاب اطلاعات، بحران و امنیت (چشماندازها و بازنگریها)
کتاب اطلاعات، بحران و امنیت (چشماندازها و بازنگریها) اثر لن اسکات و جرالد هاگز، حاوی نکات ارزشمند و قابل توجهی در بررسی بحرانهای بینالمللی است و به لحاظ اینکه موضوعات سیاسی و اطلاعاتی را مورد توجه قرار داده، میتواند مورد استفادهی مدیران عالی و مسئولین تأثیرگذار در سطوح مختلف کشوری و لشکری قرار گیرد.
ذهن انسان در پی یافتن چیستی و چگونگی بحران در کنار چراییهای بحران تلاش دارد تا با بررسی «هستها» در پی یافتن «بایدها» پاسخ مناسبی را در عرصه ذهنی و عملی بیابد. به همین دلیل مفهوم بحران و برداشتها از آن بیشتر نوسانساز تفکرات و مخیلهی انسانی بوده است. بر اساس همین برداشت گاهی اوقات، رویدادی را در حد بحران تلقی کرده و گاهی بیتوجه از کنار آن عبور می کند. شاید بیشترین دلیل این برداشت، ناشی از شرایط محیطی و حتی عدم باور به تبعات بحران در جامعه بشری باشد.
از محسنات کتاب اطلاعات، بحران و امنیت (Intelligence, crises and security)، بخشی بودن آن در قالب ارائهی مقالات مختلف است که ذهن خواننده را به سمت موضوعات اثرگذار در نظام بینالمللی ساماندهی و آن را با موضوع مهمترین بحرانها آشنا میسازد.
شناخت از بحران و اینکه بحران چیست و کدام است؟ چگونه باید با آن برخورد کرد؟ آینده بعد از بحران چه خواهد شد؟ بحران چه تأثیری بر زندگی انسان خواهد داشت؟ و سرانجام آن به کجا خواهد رسید؟ تنها بخشی از سؤالاتی است که لن اسکات (.Leonard VictorScott, L. V) و جرالد هاگز (.Gerald Hughes, R) در این کتاب به بررسی آنها پیرامون بحرانهای ملی پرداختهاند.
در بخشی از کتاب اطلاعات، بحران و امنیت میخوانیم:
در مباحث سیاسی تفکری غالب درحوزه اطلاعات و امنیت مبنی بر اینکه مسئولیتپذیری و پاسخگو بودن سیستم قانونگذاری در قبال فعالیتهای اطلاعاتی در عین خوب بودن باید بهتر شود وجود دارد. در کشورهای دموکراتیک اصل کنترل قانونی فعالیتهای اطلاعاتی در واقع تحقق یک تفکر و ایده قدیمی است که بهطور طبیعی با عرصههای باز سیاسی در هر دو مدل حکومتی پارلمانی و هامیلتونی (و بسیاری از نمونههای ترکیبی حکومتی که در یک قرن اخیر تشکیل گردیدهاند) سنخیت و سازگاری بیشتری داشته وسیستم قانونگذاری بر سیاستهای خارجی، اقتصادی، مالی، محیط زیست و دفاعی نظارت میکنند و بنابراین ایدهی نظارت قانونی بر سازمانهای اطلاعاتی نیز طبیعی به نظر میرسد.
معرفی کتاب رسانه، قدرت نرم و امنیت
کتاب رسانه، قدرت نرم و امنیت نوشتهی مصطفی ساوه درودی، به بررسی یکی از مهمترین ابزارهای تأثیرگذار در بروز تحول در عصر اطلاعات یعنی قدرت رسانهای پرداخته است.
رسانه به عنوان عامل تحول تفکر انسانی با پیشرفت فناوری به سرعت جایگاه خود را در جامعهی بشری تثبیت کرده و به لحاظ برخوردار بودن از ویژگیهایی چون سرعت در اطلاعرسانی اخبار و اطلاعات و اثرگذاری در باورهای فکری افراد جامعه و جهتدهی در سمت و سوی نگرش تودهی مورد توجه دولت و ملت قرار گرفته است. رسانهها به واسطهی تأثیر بر ذهن و نگرش افکار عمومی میتوانند در جهتدهی تحولات جامعه نقشآفرین باشند.
رسانهها با ارائهی تصاویر و اخبار جذاب تلاش خود را برای جذب مخاطب با شیوههای گوناگونی به کار میگیرند که در محور آن برنامههای تبلیغاتی با هدف تصرف ذهن است. به همین دلیل جنگ تبلیغاتی به منظور تصرف اندیشه به سرعت جایگاه خود را در منازعات اجتماعی و سیاسی در سطح ملی و فرا ملی باز کرده و در پرتو آن بحرانسازی و بحرانگریزی به یکی از کارهای ویژه و اصلی رسانه تبدیل شده است.
معرفی کتاب امنیت سایبری در اسراییل (سند ۲۰۱۷)
کتاب امنیت سایبری در اسراییل (سند ۲۰۱۷) نوشتهی دبورا هاوزن کوریل، در واقع نشریهای است که مرکز همکاری دفاعی سایبری با هدف مروری بر مأموریت، وظایف و صلاحیتهای سازمانهای مربوطه و هماهنگی بین آنها منتشر کرده است.
مجموعه ناتو گزارشهای مربوط به مدلهای سازمان ملی برای تضمین امنیت سایبری و اهداف استراتژی امنیت ملی را خلاصه و روابط تقسیم کار و مسئولیتهای امنیتی سایبری بین سازمانها را مشخص میکند. بهطور خاص، این گزارشها، مروری بر مأموریت، وظایف و صلاحیتهای سازمانهای مربوطه و هماهنگی بین آنهاست. محدودهی این کتاب نیز شامل هماهنگی مدیریت ملی حوادث، دفاع نظامی و جنبههای پیشگیری و مدیریت بحران در مأموریتهای سیاسی و استراتژیک سایبری است.
اسرائیل نسبتاً کممصرفترین منطقهی دنیا در استفاده از اینترنت محسوب میشود. انجمن اینترنت اسرائیل که سازمانی غیرانتفاعی است، از تبادل اینترنتی حمایت میکند و سعی دارد تا استفاده از آن را افزایش دهد. کتاب امنیت سایبری در اسراییل، هدف این سازمان را در فراهم نمودن امنیت آنلاین بررسی میکند.
در بخشی ازکتاب امنیت سایبری در اسراییل (سند ۲۰۱۷) میخوانیم:
با توجه به اهداف امنیت سایبری در مورد حفاظت از زیرساختهای حیاتی، اسرائیل با تصویب قطعنامه شماره B/84 کمیته وزارت امنیت ملی، در سال 2002، سیاستهای ملی را اجرا کرد. این قطعنامه سطح محافظت و نظارتی را برای برخی از سیستمهای کامپیوتری تعیین میکند که «ضروری» بودند (اگرچه هیچ مرجع اولیه بهطور خاص برای این سیستمها بهعنوان «زیرساختهای حیاتی» وجود نداشت) و مقررات آن در نهایت، براساس قانون فوق برای ایجاد امنیت در سازمانهای عمومی مورد استفاده قرار گرفت. این قطعنامه همچنین یک آژانس جدید (آژانس امنیت ملی NISA که در سرویس امنیت عمومی GSS فعالیت میکند) را برای تعیین معیارهای تنظیم مقررات دولتی و خصوصی اختصاص داده است. وظیفه NISA، آمادهسازی اهداف امنیت سایبری، ایجاد برنامهای برای اجرای آن و نظارت بر اجرای آنها با همکاری وزارت امور خارجه است. قطعنامه B/84، وظیفه ایجاد یک کمیته رهبری را برای ارائه راهنمایی و نظارت بر NISA در این زمینه تعیین کرد. سازمانهای نظارتی شامل وزارتخانههای دولتی از جمله، دادگاهها و زندانها، بانکها، صنایع دفاعی انتخاب شده، شرکتهای گاز، انرژی و آب، بیمارستانها، تأمین کنندگان ارتباطات مانند ISPها، خطوط هوایی El Al، راهآهن، بنادر، بورس اوراق بهادار و Bituach Leumi (اداره امنیت اجتماعی) هستند. مقامات NISA در این خصوص در حال انتقال به NCSA هستند. در حال حاضر INCB کمیتهای را تشکیل داده است که کهنه سربازها و مقررات زیرساختهای حیاتی را تصویب میکند. لازم به ذکر است که برخلاف نگرش بخشی، نهادهای خاص تنظیم میشوند.
معرفی کتاب امنیت ملی و فضای سایبر
کتاب امنیت ملی و فضای سایبر نوشتهی حمید حکیم، سعید غلامی و سهیلا منصوری قوام آبادی، به شکلی نظاممند و علمی و با ترتیبی منطقی به بررسی سه حوزه مهم و مورد نیاز در این زمینه؛ ارتباط و تعامل فضای سایبر و امنیت ملی و ارائه مدل در این خصوص، استراتژی امنیت سایبری ملی و طبقهبندی و ارائه مدلی برای دفاع سایبری میپردازد.
امنیت ملی چیست؟
امنیت ملی یکی از ارزشمندترین و بالاترین ثروتها است که دولتها همواره به دنبال آن میباشند و با تمام توان سعی در ایجاد و حفظ آن دارند. امنیت مفهومی است که در کلاسیکترین تعاریف به معنای «از دست ندادن ارزشها و داشتهها و توانایی دفع تهدیدهای خارجی» میباشد. این مفهوم در تعاریف دیگر خود ابعاد مختلفی چون امنیت نظامی، امنیت سیاسی، امنیت اقتصادی، امنیت اجتماعی و امنیت زیست محیطی را شامل میشود. از سویی در سالهای اخیر با رشد و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، شاهد توسعه فضای سایبر و به تبع آن شاهد شکلگیری مفاهیم جدیدی با عنوان «تهدید سایبری» و «امنیت سایبری» بودهاید. به واقع تعاریف و نوع جدیدی از تهدیدها ظهور کردهاند که در مقام اثرگذاری، تأثیرات آن دیگر محدود به یک بعد از ابعاد امنیت نشده و به نوعی مفهوم امنیت سایبری را نه به عنوان بعدی جدید در کنار سایر ابعاد امنیت، بلکه باید مفهومی پایهای دانست که بر ابعاد مختلف امنیت تأثیرگذار بوده و اثر آن بر تمامی ابعاد امنیت اعم از سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی قابل مشاهده میباشد. بدیهی است که تأمین و حفظ امنیت در این حوزه بسیار مهم - فضای سایبر - بر تمام ابعاد امنیت تأثیرگذار است.
دربارهی کتاب امنیت ملی و فضای سایبر:
در بخش اول کتاب امنیت ملی و فضای سایبر (National Security And Cyberspace) به ارتباط امنیت ملی و امنیت سایبر و نقش تهدیدهای سایبری پرداخته شده و بر مبنای نظریه امنیت بوزان این مهم بررسی شده است. در بخش دوم با عنوان امنیت سایبری ملی، به سند راهبردی امنیت سایبری کشور اسپانیا به عنوان سند راهبردی برجسته و نمونهای جامع و کامل پرداخته شده که میتواند بهعنوان الگویی مناسب جهت این منظور مورد استفاده قرار گیرد.
در بخش سوم، مدلی برای توانایی دفاع سایبری ارائه میشود. لذا در ابتدا به بررسی مدلهای پیشین پرداخته و مدلی مرجع که مناسب برای این مهم میباشد معرفی گردیده است. آنگاه با بیان معیارهای طبقهبندی قابل قبول، مدل دفاع و توانایی سایبری و طبقهبندی ارائه شده است.
در بخشی از کتاب امنیت ملی و فضای سایبر میخوانیم:
استراتژی امنیت سایبری ملی، سند استراتژیکی است که دولت را به چارچوبی برای توسعه مقررات استراتژی امنیت ملی در حمایت از فضای سایبری و بهمنظور انجام اقدامات جلوگیری، دفاع، کشف و شناسایی، پاسخ و بازیابی در مقابل تهدیدات سایبری مجهز میسازد.
این استراتژی شامل 5 بخش است. بخش اول، تحت عنوان فضای سایبر و امنیت آن، به تشریح ویژگیهایی که فضای مجازی را تعریف میکند، فرصتهایی که این فضا ایجاد میکند و پیامدهای امنیتی وابسته به آن میپردازد. این بخش نشان میدهد که چگونه ویژگیهای خاصی که در فضای سایبری مشترک هستند و توسعه بالای اقتصادی و خدمات اساسی در فضای مجازی، منجر به افزایش خطرات و تهدیداتی که تأثیر جدی بالقوه بر امنیت ملی دارند، میشود.
دومین بخش به اهداف و اصول راهنمای امنیت سایبری مربوط میشود. این بخش با هدف تعیین دستورالعملهای عمومی برای استفاده ایمن از فضای مجازی از طریق چشماندازی جامع ایجاد میشود که شامل هماهنگی مقامات دولتی، بخش خصوصی و شهروندان و کانالهای ابتکار عمل بینالمللی در این زمینه، احترام به قانون داخلی و بینالمللی و در راستای اسناد راهبردی ملی و بینالمللی دیگر است.
اصول راهنمای امنیت سایبری، رهبری ملی و هماهنگی فعالیتها، مسئولیت مشترک، تناسب، عقلانیت، بهرهوری و همکاری بینالمللی که در واقع اصول اساسی استراتژی امنیت ملی هستند میباشد. این اصول به طور مشترک بر نیاز به برنامهریزی بهمنظور توسعه چارچوب فعلی با تأکید ویژه بر حفظ ارزشهای قانون اساسی تأکید میکند.
در بخش سوم، اهداف امنیت سایبری با جزییات بیشتری بررسی میشود. هدف کلی اطمینان از این امر است که اسپانیا استفاده ایمن از سیستمهای ارتباطی و اطلاعاتی و تقویت قابلیتهای پیشگیری، دفاع، کشف و شناسایی، تحلیل، تحقیق و بررسی، بازیابی و پاسخ به حملات سایبری را فراهم کند. سیاست امنیت سایبری باید در خدمت این هدف باشد.
معرفی کتاب استراتژی امنیت ملی ایالات متحده آمریکا
کتاب استراتژی امنیت ملی ایالات متحده آمریکا اثر سید ابولفضل خاتمی، سیاستهای خارجی دوران ریاست جمهوری ترامپ در حفظ منافع ملت را بررسی میکند.
آمریکا یک سرزمین امن، مرفه، و آزاد است که با قدرت و اطمینان از جانب کشورهای خارجی هدایت میشود. سرزمین آمریکا میتواند صلح را حفظ نموده و لیبرال را ایجاد نماید. این کشور از ملیتی امن برخوردار است که استراتژی آمریکا را در اولویت قرار میدهد. استراتژی امنیت ملی آمریکا بر مبنای اصول آمریکایی، ارزیابی واضح از منافع ایالات متحده، و تصمیمگیری برای مقابله با چالشهایی استوار است که ما با آن مواجه هستیم.
این یک استراتژی واقعگرا و اصولی است که هدایت نتایج ایدئولوژیک را برعهده دارد. بر اساس این دیدگاه صلح، امنیت و رفاه کشور به کشورهای قوی و مستقلی وابسته است که به شهروندان خود احترام گذاشته و برای پیشبرد صلح در خارج از کشور همکاری میکنند. این بدان معنی است که اصول آمریکایی یک نیروی پایدار در جهان است.
مردم تنها منبع قدرتمند برای آمریکا در نظر گرفته شدهاند. در واقع، ایالات متحده مملو از میل به زندگی، آزادی، و شادی است. این کشور از قدرت سیاسی و استبدادی غیرقابل نفوذی برخوردار میباشد. قانون اساسی این دولت ملی نه تنها قدرتهای مشخصی را برای محافظت از حقوق و آزادی اختصاص داده است، بلکه از جداسازی قدرت فدرال برای حمایت از حاکمیت استفاده مینماید. در نهایت، تمام قدرت سیاسی از سوی مردم منتقل شده و پاسخگو است.
در بخشی از کتاب استراتژی امنیت ملی ایالات متحده آمریکا میخوانیم:
پایگاه صنعتی دفاعی سالم یک عنصر مهم در قدرت ایالات متحده و پایگاه نوآوری امنیت ملی است. توانایی ارتش در افزایش پاسخ به اورژانس به توانایی کشور برای تولید قطعات و سیستمهای مورد نیاز، زنجیرههای عرضهکننده سالم و مطمئن و نیروی کار ماهر آمریکایی بستگی دارد. با این حال، فرسایش تولیدات آمریکایی در دو دهه گذشته تأثیر منفی بر این قابلیتها داشته و تهدید کرده است که توانایی تولیدکنندگان ایالات متحده را برای برآورده شدن نیازهای امنیت ملی تضعیف میکند.
امروزه ما به منابع داخلی تنها برای برخی از محصولات و زنجیرههای عرضه خارجی برای دیگران متکی هستیم. همانطور که پایگاه تولیدی آمریکا ضعیف شده است، مهارتهای نیروی کار مهم را از جوشکاری صنعتی و مهارتهای فناوری بالا برای هوافضا نیز بسیار حائز اهمیت خواهد بود. حمایت از یک بخش تولیدی داخلی پر جنب و جوش، یک پایگاه صنعتی دفاع جامد و زنجیرههای تأمین انعطافپذیر، یک اولویت ملی است.
معرفی کتاب خلیج فارس؛ انرژی و امنیت
روح الله پورطالب و نجمین دهقان توران پشتی در کتاب خلیج فارس؛ انرژی و امنیت، به بررسی تأثیر نفت و گاز بر روی نظامیگری و امنیت ملی کشورهای حاشیۀ جنوبی خلیج فارس میپردازند.
خلیج فارس یکی از شاهراههای مهم انرژی در جهان میباشد؛ به طوری که بیش از نصف انرژی جهان در این مسیر عبور میکند. هدف نویسندگان در کتاب حاضر این نکته است که نفت و گاز بر روی امنیت و نظامیگری کشورهای حوزه خلیجفارس تاثیر عمیقی بر جای میگذارد؛ بدین معنی که این دو نه تنها در زمان جنگ بلکه در دوران صلح متقابلاً اثر میگذارند. از نتایج حاصله چنین میباشد که ثروت منابع انرژی و نظامیگری در خلیج فارس رابطه مستقیمی با امنیت کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس دارد. که این رابطه از طریق نظریه وابستگی توضیح داده شده است.
منطقه خلیج فارس بازوی توانمند اقیانوس هند میباشد که امروزه در کانون توجهات دنیا قرار گرفته است. موقعیت جغرافیایی این منطقه به نحوی است که محور ارتباط بین سه قارۀ آسیا، آفریقا و اروپا است. خلیج فارس شیار هلالی شکلی است که بیش از یک چهارم ذخایر فسیلی جهان را در خود جای داده است و از طریق دریای عمان به اقیانوس هند و آبهای آزاد راه مییابد. این خلیج طولی نزدیک به 900 کیلومتر و پهنای نزدیک به 240 کیلومتر دارد و در چینخوردگیهای پست و فرو افتادۀ جنوب زاگرس پدید آمده.
منطقه خلیج فارس یکی از مناطق راهبردی مهم دنیا محسوب میشود. البته این امر مسئلۀ جدیدی نیست، بلکه از قرنها قبل امری شناخته شده و مورد قبول عام بوده است. در قرون اخیر، خلیج فارس شاهد حضور و تسلط دولت استعماری انگلیس در و نیز تداوم سیاستهای دیرینه و استعماری روسهای تزاری برای دستیابی به آبهای گرم بوده که همگی حاکی از اهمیت ویژه و راهبردی آن است.
یکی از دلایل اهمیت خلیج فارس وجود تنگه هرمز است. «تنگه هرمز» گذرگاهی است هلالی شکل که خلیج فارس را به دریای عمان متصل میکند. این تنگه یکی از مهمترین تنگهها در بین یازده تنگۀ مهم دنیاست که برای قدرتهای بزرگ اهمیت اقتصادی و راهبردی زیادی دارد. اهمیت عرض کم تنگه هرمز از این جهت است که در طول سه کیلومتر مسافتی که عرض تنگه بین 21 تا 24 مایل دریایی متغیر است، بخشی از عرض آبهای ساحلی در کشور ایران و عمان بر روی هم منطبق میشود و بنابراین، در فاصلۀ بین آنها دریای آزاد وجود ندارد. همین امر حساسیت ویژهای را در امر کشتیرانی بینالمللی در تنگه هرمز ایجاد کرده و مسئولیت سنگین امنیتی را بر دوش این دو کشور نهاده است. به همین دلیل دو کشور ایران و عمان از اهمیت جغرافیایی و سیاسی ویژهای برخوردارند.
خلیج فارس با منابع طبیعی و معدنی فراوان خود، دیگر تنها به خاطر ایفای نقش ارتباط دهندگی یک بزرگراه تجاری میان شرق و غرب جهان اهمیت ندارد، بلکه در حال حاضر، یکی از دو سر انتهایی در معادلات اقتصادی جهان به شمار میآید. وضعیتی به این مهمی و موقعیتی راهبردی به حساسیت خلیج فارس، برای توازن اقتصادی جهان در آینده، ایجاب میکند تا امنیت این شاه راه مهم از زوایای گوناگون مورد بررسی قرارگیرد.
خلیج فارس همچنین منطقهای است که شریان حیات غرب، یعنی نفت از آن عبور میکند. بیش از 25 درصد عرضه نفت جهان از این منطقه میگذرد. از این رو، این منطقه برای نظام سرمایهداری و در رأس آن آمریکا، حائز اهمیت حیاتی است. از آنجا که اکثر کشورهای حاشیه خلیج فارس دارای اقتصادی تک محصولی وابسته به نفت و فرآوردههای آن میباشند؛ بررسی مسائل اقتصادی آنها میتواند میزان وابستگی یا استقلال کشورها را مشخص نماید.
در بخشی از کتاب خلیج فارس؛ انرژی و امنیت میخوانیم:
عمان به عنوان یکى از محافظهکارترین کشورهاى معروف است و از خصوصیات سلطان قابوس عدم دخالت در امور حساس منطقهاى و جهانى مىباشد. عمان به همراه پنج کشور بحرین، کویت، قطر، عربستان سعودى و امارات عربى متحده در شوراى همکارى خلیج فارس عضویت دارد و بعد از عربستان سعودى از اهمیت ویژهاى دراین سازمان از لحاظ وسعت و قدرت نظامى برخوردار است. عمان علىرغم اختلافات ارضى که با همسایگان عرب خود خود یعنى امارات عربى متحده، عربستان سعودى و یمن داشته است، روابط خوبى با آنها دارد.
عمان روابط بسیار خوبى با کشورهاى هند و پاکستان به لحاظ سابقه تاریخى دارد و با اردن، مصر و مراکش بهخاطر همسویى با سیاستهاى رهبران آنها بیش از دیگر کشورها رفت و آمد دارد. عمان در رابطه با کشورهاى غربى علاوه بر انگلستان و آمریکا که روابط ویژهاى دارد با فرانسه و ژاپن و دیگر کشورهاى عرب و جهان آزاد نیز رابطه دارد. با چین نیز در راستاى سیاست غرب رابطه برقرار کرده و با رومانى از قدیم الایام رابطه سیاسى داشته است. ضمناً از سال ۱۹۸۵ با شوروى (سابق) اقدام به برقرارى روابط کرده بود. در رابطه با افغانستان از مجاهدین مسلمان طرفدار عربستان و غرب حمایت مىکند. در رابطه با رژیم اشغالگر قدس موضع سلطان قابوس و دیگر مقامات عمانى در جهت حمایت از روند به اصطلاح صلح مىباشد. پس از انعقاد قرارداد کمپ دیوید عمان به همراهى سودان و سومالى از تنها کشورهائى بود که روابط خود را با رژیم مصر قطع نکرد پیوسته رابطه ویژهاى بین این دو کشور حاکم بود که شاید تا اندازهاى به سابقه تاریخى کمک انورسادات در جریان سرکوب جنبش ظفار مربوط مىگردد.
معرفی کتاب امنیت ملی
کتاب امنیت ملی نوشتهی قباد حاجی زاده، شاخصههایی چون توسعه سیاسی و امنیت ملی، احزاب سیاسی و مطبوعات را مورد بررسی قرار میدهد.
توسعه سیاسی و امنیت ملی دو متغیر کلیدی کتاب امنیت ملی را دربرمیگیرند. متغیر مستقل توسعه سیاسی به عنوان یک اصل مهم در جامعه شناختی سیاسی میباشد به طوریکه میزان آن تعیین کننده نوع حکومت و اساس تصمیمگیریها و چگونگی مشارکت مردم با حکومت و برعکس به شمار میرود و اساس دموکراسیهای معاصر را هم شامل میشود.
امنیت ملی به عنوان متغیر وابسته از موضوعات بسیار بزرگ روابط بینالمللی محسوب میشود به طوری که بدون امنیت ملی زندگی با فروپاشی حکومتها از بین خواهد رفت. گرچه این موضوع پیچیدگیهای خاص خودش را دارد و نظامهای سیاسی مختلف بر اساس دیدگاه خود ابعاد متفاوت اقتصادی، نظامی، اجتماعی و فرهنگی و یا سیاسی را تهدید یا تعیین کنندهی امنیت ملی و ضرورت زمان و تحولات در عرصه سیاست بینالملل نقش اساسی در تحول این نگرشها داشته است طوریکه اگر در مقطعی ترس از حمله نظامی و قدرت تهاجمی دولتها باعث تهدید ملی دولتها میشد، امروزه این مسئله تعدیل شده و ابعاد دیگر امنیت ملی اهمیت بیشتری یافتهاند و در واقع از جنبه سخت افزاری به سمت عوامل نرمافزاری جهت پیدا کرده است.
در بخشی از کتاب امنیت ملی میخوانیم:
در فرهنگهای لغت مفهوم کلی امینت بر روی احساس آزادی از ترس یا احساس ایمنی که ناظر بر امنیت مادی و روانی است تاکید دارد. در قلمرو روابط بین المللی عدهای به طور کلی مخالف تعریف دقیق از امنیت ملی هستند ولی رهیافت مخالف دیگر تعریف سنتی و محدود از امنیت ملی ارائه میدهد که بر مطالعه تهدید، استفاده و کنترل نیروی نظامی تاکید میورزد و بر بررسی علل، عواقب، راههای درمان جنگ و مطالعه اینکه چگونه حکومتهای ملی از نیروهای نظامی به طور موثری برای رویاروئی با تهدیدات نظامی خارجی استفاده مینمایند متمرکز است اما سلطه این نظریات اخیرا کاهش یافته است. بوزان تشریح میکند که امنیت ملی از لحاظ مفهومی ضعیف و از نظر تعریف مبهم ولی از نظر سیاسی مفهومی قدرتمند باقی مانده است، چون مفهوم نامشخص امنیت ملی راه را برای طرح راهبردهای بسط قدرت توسط نخبگان سیاسی و نظامی باز میگذارد. در جائی دیگر از امنیت ملی به حفاظت جامعه و ارزشها و نهادهای داخلی و قدرت انطباق آن در برابر تهدیدات اعم از داخلی و خارجی، فعلی و اتی و از جمله تهدیداتی که بقای رژیمها و نظام شهروندی و شیوه زندگی آحاد جامعه را تهدید میکند و موجودیت آنها را به خطر میاندازد، تعریف شده است. کلودزیج استدلال میکند که دامنه مفهوم امنیت ملی نیاز به گسترش دارد یا بتواند از عهده رویاروئی با انواع چالشهای دنیای امروز در آید حامیان این نظر معمولا ابعاد وسیعتری از علوم اجتماعی را مانند اقتصاد، روانشناسی، جامعه شناسی و مردم شناسی وارد مطالعات امنیت مالی میکنند یا اینکه دامنه وسیعی از مسائل بینالمللی را تحت عنوان مطالعات امنیتی قرار میدهند، از جمله خشونت داخلی، تهدیدات فروملی و فراملی، قاچاق مواد مخدر، انفجار شدید جمعیت، آلودگی محیط زیست و شکاف روز افزون بین فقر و غنی و ….
گرچه در مباحث سیاسی کلاسیک مهمترین کار ویژه و فلسفه وجودی دولت تامین امنیت بوده است در سدههای بعدی نظریه پردازان عصر روشنگری از جمله هابز، کانت، لاک، روسو و… نیز به مقوله امنیت توجه عمدهای داشتهاند به نحوی که هابز علت وجودی دولت را تامین امنیت میداند و امروزه نیز علیرغم غلبه گرایشهای نتولیرالیستی در جهان که معطوف به دولت حداقل و محدود نمودن هر چه بیشتر دولت میباشد در وجه تامین امنیت دولت همچنان بعنوان بازیگری بیبدل برجای مانده است به علاوه با پیدایش ساختار دولت نوین تعریف مجدد نحوه ارتباط آن با جامعه که در چارچوب قواعد مشخص به نام قانون صورت میگیرد تامین امنیت نیز مطابق آن تعریف میگردد.
معرفی کتاب امنیت عمومی و تهدیدهای تروریستی
کتاب امنیت عمومی و تهدیدهای تروریستی نوشتهی محمد قنبری به امنیت در جامعه، داشتن احساس امنیت و تهدیدهای تروریستی موجود برای جمهوری اسلامی ایران میپردازد.
محمد قنبری در کتاب خود کشور ایران را به دلیل واقع شدن در منطقهی حساس خاورمیانه با تهدیدها، مخاطرهها، چالشها و تحولات عمدهای در محیط امنیتی خود روبهرو میداند و واقعیت هم این است که محیط راهبردی ایران، از جمله امنیت ملی در معرض تهدیدهای تروریستی قرار دارد. به طوری که طی سالهای اخیر بعضی از نقاط کشور خصوصاً مناطق مرزی، دستخوش حوادث و ناامنیهای متعددی از سوی گروههای تروریستی بوده و باعث وارد شدن آسیب به نیروها و امکانات کشور گردیده است.
البته نویسنده در کتاب امنیت عمومی و تهدیدهای تروریستی این گروههای تروریستی را بیشتر از آنکه نتیجهی اختلافات قومی مذهبی بداند، نتیجهی عوامل خارجی تقویت عنوان میکند؛ بنابراین، با توجه به اینکه امروزه امنیت به عنوان مهمترین موضوع و موتور متحرک توسعه اهمیت یافته است و با نگرش به اینکه اقوام مختلف و اقلیتهای مذهبی در حساسترین حوزههای راهبردی و جدارههای مرزی کشور اسکان داشته و عقبهی آنان در بیرون از حوزه نفوذ و اثرگذاری حاکمیت ملی قرار دارد، متأسفانه شیب صعودی برخی از این تهدیدها و موضوع اقدامات تروریستی که امنیت کشور را دچار چالشهایی کرده، همچنان ادامه داشته و به عنوان یکی از دغدغههای اصلی مسئولین امنیتی است.
با این اوصاف، برای مقابله با تهدیدهای پیش رو که امنیت جامعه و کشور عزیزمان را تهدید میکند، پیشنهاد میشود تا این کتاب را مطالعه کنید تا در مواجهه با اینگونه مشکلات آمادگی و آگاهی بیشتری داشته باشید.
معرفی کتاب جمعیت و قدرت ملی
کتاب جمعیت و قدرت ملی نوشتهی کاظم سام دلیری و فتح الله کلانتری با استفاده از اظهارات افراد متخصص، تأثیرات مثبت و منفی جمعیت بر قدرت ملی را مورد بررسی قرار میدهد.
مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا مدظلهالعالی در 93/2/30 سیاستهای کلی جمعیت را در 14 بند ابلاغ فرمودند و در صدر بندها و سیاستها، در مقدمه آن تأکید شد که با عنایت به اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی و سایر مواردی که در آن سند درج شده است، به موضوع جمعیت در کشور و به خصوص در بخش دفاع و امنیت پرداخته شود.
با توجه به نقش مهمی که عامل جمعیت در پیشرفت و توسعه هر کشوری بهخصوص کشور ج.ا.ایران خواهد داشت، به طور طبیعی لازم است برنامهریزیهایی برای رشد و توسعه کشور در حوزههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متناسب با سیاستهای جمعیتی ج.ا.ایران انجام شود؛ در این راستا این سؤال مطرح میشود که آیا جمعیت زیاد فرصت است یا تهدید که کاظم سام دلیری و فتح الله کلانتری در کتاب جمعیت و قدرت ملی به آن پاسخ میدهند.
در بخشی از کتاب جمعیت و قدرت ملی میخوانیم:
باروری یکی از وقایع حیاتی است و از آنجا که در افزایش یا کاهش جمعیت بهطور مستقیم تأثیرگذار است، به عنوان مهمترین عامل حرکت زمانی جمعیت شناخته میشود. سابقه زاد و ولد انسانی به پیدایش اولین انسانها برمیگردد و از اینرو سابقهای طولانی به قدمت خود انسان دارد. این مفهوم در قرآن به وفور مشاهده میشود. یکی از دلایل ضرورت باروری و فرزندآوری حفظ نسل و بقای انسان است. تمام موجودات براساس غریزه طبیعی برای حفظ نسل خود به تناسل مشغول هستند. انسان نیز علاوه بر غریزه بر مبنای فطرت و عقل به بقای نوع خود توجه دارد. در سبک زندگی دینی این ضرورت از طریق ازدواج و فرزندآوری پاسخ داده میشود. بنابراین هر اقدامی که از تناسل جلوگیری کند، مخالف فطرت انسان است. بنا بر این تعریف و با توجه به وضعیت بیولوژیک زن و مرد هدفی جز تولید نسل و باقی گزاردن نسل منظور نبوده و باقی احکام مربوط به روابط زن و مرد از قبیل احکام رعایت عفت، زناشویی، اختصاصداشتن زوجه به زوج، احکام طلاق، عدّه، اولاد، ارث و... هم بر اساس همین واقعیت وضع شده است.
معرفی کتاب جرائم علیه امنیت مستوجب حد
امنیت عمومی، مصادیق جرائمی که مطابق قانون برهمزنندهی امنیت مردم تلقی میشوند، همچنین مجازات حد که در قبال چنین جرائمی اجرا میشود، مباحث کتاب جرائم علیه امنیت مستوجب حد را میسازند. مسعود قهرمانی شِمایی کلی از این نوع جرائم و سیر تحولات مواد قانونی مرتبط با آنها را در قانون مجازات اسلامی ارائه نموده است که مطالعهی آن برای حقوقدانان و فعالان سیستم قضایی ایران ارزشمند خواهد بود.
دربارهی کتاب جرائم علیه امنیت مستوجب حد
از همان زمانی که انسانها آموختند با تشکیل اجتماعات کوچک و بزرگ، زندگی خود را بهصورت گروهی سپری کنند، مفهوم «امنیت» و نیاز به آن نیز وارد زیست اجتماعی آنها شد. رفتهرفته با پیشرفت جوامع اولیه و شکلگیری نخستین دولتها، تأمین امنیت شخصی و خانوادگی اعضای جوامع، بر دوش دولتها گذاشته شد. تنها زیر سایهی چنین امنیتی است که مردم میتوانند نیازهای دیگر خود را، از تأمین خوراک تا تشکیل خانواده و حضور فعال در جامعه سروسامان بدهند.
اگرچه وجود امنیت از ضروریات زندگی جمعی تمامی انسانهاست، اما گاه تعاریف و مصادیق آن در جوامع مختلف صورتهای متفاوتی را به خود میگیرند. بنابراین، لازم است حکومتها هنگام تدوین قانون اساسی، بندهایی را نیز به تعریف امنیت عمومی، دایرهی شمول آن، پدیدههای ناقض این امنیت و چگونگی برخورد با افراد برهمزنندهی امنیت اختصاص دهند. به این منظور، نُهمین اصل از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به این موضوع پرداخته و چندوچون آن را روشن میسازد. بااینوجود، امنیت عمومی ابعاد و زوایای گوناگونی دارد که شرح جزئیات آن در قانون اساسی امکانپذیر نخواهد بود. به همین خاطر، آثاری با هدف شفافسازی امنیت و جرائمی که ناقض آن هستند تدوین شدهاند که مطالعهی آنها نهتنها برای افرادی که با سیستم قضایی سروکار دارند، بلکه برای عموم مخاطبان نیز مفید خواهد بود. کتاب جرائم علیه امنیت مستوجب حد یکی از چنین آثاری است که مسعود قهرمانی نگارش آن را به عهده داشته و مقدمهی روشنگرانهی فریدون جعفری نیز زینتبخش آن شده است.
کتاب حاضر در سه فصل کلی، همراه با زیرفصلهای مربوط به هرکدام تدوین شده است. فصل نخست مفاهیم کلیدی و کلی مطرحشده در این کتاب را تحلیل نموده و تعریفی دقیق و مبتنی بر مواد قانونی را در رابطه با آنها ارائه کرده است. همانطور که میدانید در علم حقوق، بار معنایی واژگان و مقصود قانونگذار یا مجری قانون از کلمات و مفاهیمی که بیان میشود باید کاملاً روشن باشد تا در اثر سوءبرداشت هریک از طرفین، کسی دچار زیانهای جبرانناپذیر نشود. به همین سبب، بخشهای ابتدایی این اثر به شرح و بسط مفاهیم و تعریف آنها در متن قانون اختصاص پیدا کرده است.
«حد» یکی از انواع مجازاتهایی است که ریشه در قواعد فقهی دارد و امروزه به روشهای گوناگونی در مقابل گروهی از جرائم اجرا میگردد. فصل دوم کتاب جرائم علیه امنیت مستوجب حد، جرمهایی را برشمرده و بررسی مینماید که به موجب قانون، موجب سلب امنیت عمومی میشوند و راه مقابلهی قانونی با آنها، اجرای مجازات حد خواهد بود. محاربه، افساد فی الارض و بغی مصادیق بارز نقض امنیت عمومی به حساب میآیند که هریک به تفصیل در فصل دوم مورد بحث قرار میگیرند.
قانون مجازات اسلامی، به سبب حساسیت بالایی که دارد و تأثیری که بر جان و مال عموم مردم میگذارد، پیوسته از سوی حقوقدانان و فقها بررسی میشود و مطابق با دگرگونیها و نیازهای روز، صورت تازهای به خود میگیرد. مسعود قهرمانی فصل سوم کتاب تحولات جرائم علیه امنیت عمومی مستوجب حد را بر اساس مفاد قانون مجازات اسلامی، مصوب 1392 مورد واکاوی قرار داده و سیر تاریخی آن را تشریح کرده است.
چنانچه به انحاء مختلف با سیستم قضایی و دادگاههای ایران در ارتباط هستید و قصد دارید اطلاعات خود را در زمینهی یکی از انواع جرائم و تبعات قانونی آن بالا ببرید یا اینکه تنها قصد دارید با جنبههای نظری این حوزه بیشتر آشنا شوید، در هر دو حالت، مطالعهی کتاب جرائم علیه امنیت مستوجب حد انتخاب بسیار خوبی برای شما خواهد بود. نشر چتر دانش این اثر را روانهی بازار کتابهای حقوقی کرده است.
در بخشی از کتاب جرائم علیه امنیت مستوجب حد میخوانیم
میتوان ادعا نمود مهمترین هدف از وضع قوانین کیفری در اسلام حفظ مصالح عامه بهخصوص مصلحتهای پنجگانه برای فرد و جامعه اسلامی است. حفظ دین، نفس، مال، نسب و عقل از جمله ضروریاتی است که از طرق گوناگون همچون جرمانگاری مورد حمایت شارع مقدس قرار گرفتهاند. بدون تردید هر مکتب حقوقی بدون توجه به مبانی و اصول جرمانگاری چندان از پویایی لازم برخوردار نیست و در نتیجه نمیتواند پاسخگوی مسائل مختلف جامعهای باشد، که بر آن حاکم است. بی مربوط نیست اگر گفته شود هر نظام حقوقی در جهان مبتنی بر ایدئولوژی خاصی که دارد مبانی، اصول و اهداف وضع قوانین خود را ترسیم میکند. شاید زمانی برسد که مرزها در علم حقوق برداشته و قانون کیفری واحدی برای کل جهان حاکم گردد؛ ولیکن در حال حاضر قانون کیفری هر کشوری انعکاسدهنده وضعیت فکری و ایدئولوژی آن جامعه محسوب میگردد. برای مطالعه و پژوهش و آگاهی در مورد مفاهیمی چون فرهنگ، اقتصاد، سیاست، علم و فناوری، رویه و سبک زندگی جوامع مختلف، مطالعه حقوق کیفری جامعه هدف بیمربوط نبوده و مسیر مناسبی برای درک آن مفاهیم است؛ چراکه جامعه و قوای حاکم در مقام تضمین و تثبیت اعتقادات خود خوبیها را جذب و بدیها را دفع میکنند، که این امر در بسیاری از مواقع به مدد قوانین کیفری رخ میدهد. در این بین دین مبین اسلام بدون شک در تمامی زمینهها صاحبنظر بوده که البته انتظار از خالق هستی نیز همین است که مجموعه برنامهها و رهنمودهایی که بشر تا انتهای این دنیا بدان نیازمند است، در آخرین دین خود نازل فرماید. در نتیجه در طول تاریخ اگر مکاتب مختلفی در موضوعاتی چون اقتصاد، جامعهشناسی، سیاست و یا حتی حقوق ظهور کردهاند؛ اسلام بهطور کامل در همه ابعاد مکتب جدیدی را ارائه نموده است. بنابراین اقتصاد، فرهنگ، سیاست، حقوق و بهطور کلی مفاهیم و رشتههای تخصصی علوم انسانی، هریک جزئی از اسلام محسوب میگردند.
28. کتاب کلیدهای پرورش احساس امنیت در کودکان و نوجوانان
- نویسنده:استنلیگرین اسپن
- مترجم:اکرم کرمی
- انتشارات:انتشارات صابرین
معرفی کتاب کلیدهای پرورش احساس امنیت در کودکان و نوجوانان
29. کتاب امنیت اجتماعی در آموزه های وحیانی
معرفی کتاب امنیت اجتماعی در آموزه های وحیانی
بررسی حقیقت و ابعاد مختلف امنیت اجتماعی، راهکارهای تحقق آن و تهدیدهای پیشروی آن از دیدگاه قرآن کریم است. در این نوشتار ضمن بررسی معنای لغوی و اصطلاحی امنیت و انواع و اهمیت آن به بحث در مورد ابعاد مختلف امنیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و راههای ایجاد چنین امنیتی در آموزههای اسلامی و سیره معصومین(ع) پرداخته شده است. نویسنده با توجه به مبانی حقوق و آزادیهای سیاسی از منظر قرآن، به خط قرمزها و حدود آزادی در اسلام اشاره کرده و ضمن تقسیم افراد و گروههای سیاسی به خودی و غیر خودی، سیاست قرآن را جذب حداکثری و دفع حداقلی خوانده و عوامل تهدیدکننده و تقویتکننده امنیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را معرفی کرده است.
30. کتاب امنیت اقتصادی؛ دفتر سی و یکم
معرفی کتاب امنیت اقتصادی؛ دفتر سی و یکم
31. کتاب امنیت بانوان از دیدگاه آیات و روایات
معرفی کتاب امنیت بانوان از دیدگاه آیات و روایات
یکی از خواست های اساسی بشر امنیت است و نیاز به امنیت، از قدیمی ترین و عمیق ترین نیازهای انسانی است. هیچ مکتب و نظام حقوقی نمی تواند خود را نسبت به مسئله امنیت، فارغ بداند؛ زیرا امنیت نه تنها یک از اساسی ترین نیازهای جامعه بشری است بلکه عامل مهمی در جهت رشد و توسعه فرهنگی، علمی، اقتصادی و سیاسی است. زنان برای برخورداری از زندگی سالم و حضور فعال در جامعه نیازمند اطمینان و امنیت هستند و اسلام به همین دلیل ارزش زیادی برای امنیت زنان قائل است. امنیت اجتماعی بانوان، حالت بی خطری و فقدان تهدید به سکنی، معیشت، آبرو و روابط اجتماعی بانوان است. در جامعه امروزی به دلیل فعالیت های زنان در عرصه های مختلف، زنان با اسیب ها و مشکلات بیشتری مواجه هستند و احساس ناامنی روز به روز در بین آنها در در حال فزایش است. با فراهم آمدن امنیت بانوان در اجتماع، آثار و نتایجی که از آن حاصل می شود متوجه خانواده و جامعه می شود که آرامش روحی و تحکیم خانواده و جامعه سالم از مهمترین آثار آن است. کتاب حاضر عوامل و موانع موجود در امنیت بانوان را مطرح و سپس راهکارهایی در این زمینه ارائه می کند.
در بخشی از کتاب امنیت بانوان از دیدگاه آیات و روایات می خوانیم
در دین مقدس اسلام تاکید بسیاری بر کار کردن مردان شده است. زیرا اگر مرد بیکار باشد، از جهت اقتصادی خانواده ی او آسیب می بیند و در قسمت بررسی موانع ایجاد امنیت، فقر یکی از آسیب ها ذکر گردیده که باید با آن مبارزه نمود. راه حل اساسی مبارزه با فقر، کار است که ائمه ی معصومین علیهم السلام نیز تاکید بسیاری بر تلاش و کوشش برای تحصیل روزی و دوری از بیکاری و پرخوابی و تنبلی نموده اند.
امام علی علیه السلام می فرماید: «هنگامی که از کار مهمی فارغ می شوی، به کار مهم دیگری بپرداز.» هرگز بیکار نمان، تلاش و کوشش را کنار مگذار، پیوسته مشغول مجاهدت باش و پایان مهمی را آغاز مهم دیگر قرار ده. این برنامه سازنده و موثری است که رمز پیروزی و تکامل در آن نهفته است. اصولا بیکار بودن و فراغت کامل، مایه خستگی، کم شدن نشاط، تنبلی و فرسودگی و در بسیاری از مواقع مایه فساد و تباهی و انواع گناهان است. قرآن مجید کرارا انسان را در گرو سعی و کوشش و تلاش و فعالیت خود شمرده و بهره او را از زندگی به میزان سعی و تلاش می داند. امام علی علیه السلام فرمود: «دل بیکار، بدی را جستجو می کند و دست بیکار، به سوی گناه کشیده می شود.»…
32. کتاب تحلیل نوآوری های قانون گذاری در لایحه صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت
- مؤلفان: وجیهه حیدریباطانی، زاهرهسادات میرجعفری
- ناشر: مشارق الانوار
معرفی کتاب تحلیل نوآوری های قانون گذاری در لایحه صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت
کتاب تحلیل نوآوری های قانون گذاری در لایحه صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت نوشته ی زاهره سادات میرجعفری و وجیهه حیدری باطانی می باشد که توسط نشر مشارق الانوار منتشر شده است.
خشونت علیه زنان یکی از معضلات جوامع و یکی از آسیب های جدی به نهاد خانواده است. یکی از ساز و کارهای مقابله با آن وضع قوانین و حمایت کیفری می باشد. هر چند در نظام حقوقی کشورمان به صورت پراکنده درباره خشونت علیه زنان مقرراتی وجود دارد، اما پراکنده بودن این قوانین و جرم انگاری به اشکال جدید، ایجاب می کند که مقررات کیفری خاصی وضع و تدوین گردد. یکی از اهداف تدوین کنندگان لایحه ی تامین امنیت، رفع خلاهای موجود قانونی و انسجام دهی به قوانین موجود درباره ی خشونت علیه زنان می باشد. در این پژوهش سعی شده است با استفاده از روش تحلیلی توصیفی نوآوری های تقنینی این لایحه بررسی شود و ضرورت وجودی آن با تطبیق با قاونین موجود بررسی شود.